मस्कले प्रत्येक दिन मतदातालाई दिने १० लाख डलर पुरस्कार कानुनी कि गैरकानुनी

अर्बपति व्यापारी इलोन मस्कले संयुक्त राज्य अमेरिकाको राष्ट्रपतीय निर्वाचनमा निर्णायक हुन सक्ने ठानिएका राज्यका मतदातामध्ये एक जनालाई दैनिक १० लाख अमेरिकी डलर वितरण गर्ने घोषणा गरेका छन्। तर उनको यो निर्णय विधानसम्मत छ कि छैन भनेर प्रश्न उठेको छ।

अमेरिकामा नोभेम्बर ५ मा निर्वाचन हुन लागेको छ। मस्कले राष्ट्रपतिका उम्मेदवार डोनल्ड ट्रम्पको पक्षमा समर्थन जुटाउन ‘अमेरिका पीएसी’ अभियान थालेका छन्। त्यसमा सहभागी हुन सहमत हुने पेन्सिल्भेनिया राज्यका मतदाताहरूलाई हस्ताक्षर गरेकै आधारमा मस्कले नगद पुरस्कार दिने घोषणा गरेका हुन्।

सो अभियानमा सहभागी हुन हस्ताक्षर गर्ने ‘स्विङ स्टेट’ मानिएका सात राज्यका मतदातामध्येबाट प्रत्येक दिन एक जनाले १० लाख अमेरिकी डलर हात पार्ने छन्। त्यो क्रम मतदान हुने दिनसम्म चल्ने छ।

केही कानुनविद्हरूले कुनै अभियानमा समर्थन जनाएबापत मतदाताहरूलाई नगद दिने कार्यबाट अमेरिकी कानुनको उल्लङ्घन हुने छन्।

मस्कको योजनामा के छ?

अमेरिकाको नक्सामा सातवटा स्विङ स्टेट

अमेरिका पीएसीले “अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता र हातहतियार बोक्न पाउने अधिकार”सम्बन्धी एक प्रस्ताव तयार गरेको छ।

त्यो प्रस्तावमा अहिलेसम्म अनिर्णीत देखिएका र राष्ट्रपतीय निर्वाचनमा निर्णायक ठानिएका जोर्जा, नभाडा, एरिजोना, मिशिगन, नोर्थ क्यारलाइना, पेन्सिल्भेनिया र विस्कन्सिन राज्यका मतदाताहरूलाई हस्ताक्षर गर्न आह्वान गरिएको छ।

अर्का एक मतदातालाई हस्ताक्षर गर्न सिफारिस गर्ने मतदातालाई ती मतदाताले हस्ताक्षर गरेको अवस्थामा ४७ अमेरिकी डलर (६,००० नेपाली रुपैयाँभन्दा बढी) पुरस्कार दिने भनिएको छ।

पेन्सिल्भेनिया राज्यमा सो प्रस्तावमा हस्ताक्षर वा सिफारिस गर्ने मतदाताले भने सबैभन्दा धेरै १०० डलर पाउँछन्। अहिले कमला ह्यारिस र ट्रम्प दुवै उम्मेदवारले उक्त राज्यमा आफ्नो ध्यान केन्द्रित गरेका छन्।

सो प्रस्तावमा हस्ताक्षर गर्नेहरूले आफू देशको संविधानको पहिलो र दोस्रो संशोधनको पक्षमा रहेको सङ्केत गरेको अमेरिका पीएसीले दाबी गरेको छ।

मस्कले घोषणा गरेको १० लाख डलर पुरस्कार पहिलो पटक अक्टोबर १९ मा पेन्सिल्भेनियाकी एक महिलाले पाएकी थिइन्।

त्यसरी वितरण गरिने पुरस्कारको कुल रकम १३ करोड रुपैयाँभन्दा बढी हुन्छ।

कानुनी कि गैरकानुनी?

इलोन मस्कको अभियानलाई समर्थन गरेर १० लाख अमेरिकी डलर पुरस्कार पाएकी महिला

तस्बिर स्रोत,America/X

तस्बिरको क्याप्शन,अहिलेसम्म दुई जानले इलोन मस्कले घोषणा गरेको पुरस्कार पाइसकेका छन्

जोर्ज वाशिङ्टन यूनिभर्सिटीमा कानुनका प्राध्यापक पोल शिफ बर्मन भन्छन्, “मलाई लाग्छ मस्कको यो प्रस्ताव पक्कै गैरकानुनी हो।”

अमेरिकी निर्वाचन कानुनमा मतदाताको रूपमा दर्ता हुन वा कसैको पक्षमा मतदान गर्न पैसा दिने र लिनेलाई १०,००० अमेरिकी डलरसम्म जरिबाना वा पाँच वर्ष कैद हुन सक्ने प्रावधान रहेको उनले औँल्याए।

“उनले मतदाताको रूपमा दर्ता भएका मानिसहरूलाई मात्रै नगद दिने भनेका छन्। त्यस कारण उनको प्रस्तावले यो व्यवस्था उल्लङ्घन गर्छ भन्ने मलाई लाग्छ,” बर्मनले बीबीसीसँग भने।

अमेरिकाको कानुन मन्त्रालयले भने यस विषयमा प्रतिक्रिया दिन अस्वीकार गरेको छ। बीबीसीले सङ्घीय निर्वाचन आयोगसँग पनि प्रतिक्रिया लिने प्रयास गरेको थियो।

सङ्घीय निर्वाचन आयोगका पूर्वप्रमुख ब्र्याड स्मिथले न्यूयोर्क टाइम्ससँग “कानुनी अस्पष्टता र छिद्रमा” को फाइदा उठाउँदै यस्तो रणनीति ल्याइएको हुन सक्ने बताएका छन्।

“उनले कसैलाई पनि प्रत्यक्ष रूपमा मतदान गर्न वा मतदाताको रूपमा दर्ता हुन पैसा दिएका छैनन्। उनले एउटा प्रस्तावमा हस्ताक्षर गरेबापत दिएका छन्। तसर्थ उनले गरेको ठिकै भन्न सकिने ठाउँ छ,” उनले भने।

तर नोर्थवेस्टर्न यूनिभर्सिटीमा निर्वाचनसम्बन्धी कानुनका प्राध्यापक माइकल काङ यो विषयमा सन्दर्भ हेर्नुपर्ने ठान्छन्।

“केही विश्लेषणमा यो गैरकानुनी नभएको तर्क गरिएको म देख्छु। तर सन्दर्भसँग मिलाएर हेर्दा मानिसहरूलाई मत दिन उत्प्रेरित गर्ने उद्देश्यले नाम दर्ता गराउनका लागि यो ल्याइएको स्पष्ट देखिन्छ। त्यसमा कानुनी समस्या देखिन्छ,” उनले भने।

कुनै पनि दलको पक्ष नलिने अभियान ‘क्याम्पेन लीगल सेन्टर’ का एडभ नोटी पनि मस्कको अभियानबाट कानुन उल्लङ्घन हुने धारणा राख्छन्। “कसैलाई मतदाताको रूपमा दर्ता हुने सर्तमा पैसा दिने कुरा गैरकानुनी हो,” उनले भने।

नोर्थवेस्टर्न यूनिभर्सिटीमा संवैधानिक कानुनका प्राध्यापक जेरमी पोलले भने मस्कले कानुनी छिद्रको फाइदा लिएको बताए। उनका अनुसार अदालतमा यसबारे मुद्दा चल्न कठिन देखिन्छ।

डेमोक्र्याटिक पार्टीका नेताहरूले भने मस्कले पैसा वितरण गरेको विषयमा छानबिन हुनुपर्ने माग गरेका छन्।

पेन्सिल्भेनियाका गभर्नर जोश शपीरोले मस्कको कदमलाई “निकै चिन्ताजनक” मानेका छन्। उनले कानुन कार्यान्वयन गर्ने सम्बन्धित निकायबाट यस विषयमा अनुसन्धान हुनुपर्ने माग गरेका छन्।

शपिरोको टिप्पणीबारे प्रतिक्रिया दिँदै मस्कले त्यसो भन्नु नै चिन्ताजनक भएको बताए।

के यसअघि पनि पैसा बाँडिएको थियो?

अमेरिकामा राष्ट्रपति निर्वाचनमा मतदान (फाइल तस्बिर)

तस्बिर स्रोत,EPA-EFE/REX/Shutterstock

मस्कले सन् २०२० को निर्वाचनमा डेमोक्र्याटिक पार्टीका दाताहरूले पनि यस्तै गरेको प्रतिक्रिया जनाएका छन्। आफ्नो स्वामित्वमा रहेको सामाजिक सञ्जाल ‘एक्स’ लेख्दै उनले सन् २०२० मा मेटाका मालिक मार्क जकरबर्गले पनि त्यसो गरेको दाबी गरेका छन्।

तर जकरबर्गले सन् २०२० को निर्वाचनमा ४० करोड अमेरिकी डलर कुनै पनि दलको समर्थन नगर्ने संस्थाहरूलाई दिएका थिए। उक्त रकम मतदान केन्द्रहरूमा बन्दोबस्तीका सामग्री जुटाउन सहयोगस्वरूप दिइएको थियो, प्रत्यक्ष मतदाताहरूलाई दिइएको थिएन।

डेमोक्र्याटिक पार्टीले पनि विगतका निर्वाचनहरूमा आफ्ना समर्थक परिचालन र मतदाता दर्ता अभियानका लागि खर्च गर्ने गरेको थियो।

तर त्यस्तो पैसा पनि सीधै मतदाताहरूलाई दिइएको थिएन। त्यो पैसा अभियानहरूमार्फत् विज्ञापन, प्रचारप्रसारका विभिन्न गतिविधिमा खर्च भएको थियो।

पेन्सिल्भेनियामा आयोजित एउटा सभामा ट्रम्पसँगै इलोन मस्क

तस्बिर स्रोत,Reuters

मस्क कहिले डोनल्ड ट्रम्पका समर्थक बने?

मस्क पहिला डेमोक्र्याटिक पार्टीका समर्थक थिए। ट्रम्प राष्ट्रपति हुँदा मस्कको उनीसँग त्यति राम्रो सम्बन्ध थिएन। पछि डेमोक्र्याटहरूसँग उनको सम्बन्ध बिग्रियो।

सन् २०२२ को मध्यावधि निर्वाचनअघि डेमोक्र्याटिक पार्टी परित्याग गर्दै उनले आफ्ना समर्थकहरूलाई रिपब्लिकन पार्टीलाई मत दिन आह्वान गरे।

यो वर्ष उनी अमेरिकाको राजनीतिमा अझ बढी संलग्न भएका छन्। उनले दान मात्रै दिएका छैनन्, रिपब्लिकनहरूलाई सहयोग पुर्‍याउन सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट पनि गर्दै आएका छन्।

बीबीसीबाट

अमेरिकी चुनाव : पहिले ट्रम्पसँग उच्च आशा राखेको मस्को यसपालि थप सतर्क छ

  • स्टिभ रोजनबर्ग
  • रुस सम्पादक, मस्को

सन् २०१६ को नोभेम्बर महिनामा रुसका एक उग्र राष्ट्रवादी राजनीतिज्ञ भ्लादिमिर झिरिनोभ्स्की डोनल्ड ट्रम्पको विजयबाट अत्यन्तै उत्साहित थिए।

ट्रम्पको जितले अमेरिका र रुसबीचको सम्बन्धलाई रूपान्तरण गर्नेछ भन्ने कुरामा निकै विश्वस्त उनले रुसी संसद डूमामा १ सय ३२ बोतल ‘स्याम्पेन’ मदिराको वर्षा गराए र पार्टी कार्यालयहरूमा टेलिभिजन क्यामेराहरूका अघिल्तिर उत्सव मनाए।

यसरी उत्सव मनाउनेमा उनी एक्ला थिएनन्।

ट्रम्पले आश्चर्यजनक तरिकाले जित हासिल गरेको अर्को दिन रुसी सरकारी टेलिभिजन च्यानल आरटीकी प्रधान–सम्पादक मार्गरिटा साइमोन्यानले आफूलाई कारको झ्यालमा अमेरिकी झण्डा राखेर मस्को वरपर घुम्न मन लागेको कुरा ट्विटरमा लेखिन्।

यसबारे मलाई एकजना रुसी अधिकारीले बताएको कुरा म कहिल्यै बिर्सन्नँ। उनका अनुसार साइमोन्यानले ट्रम्पको जितको खुसियालीमा सिगार पिएकी थिइन् र स्पाम्पेनको पूरै बोत्तल रित्याएकी थिइन् ।

त्यतिबेला मस्कोले राष्ट्रपतिका रूपमा डोनल्ड ट्रम्पबाट उच्च आशा राखेको थियो।

ट्रम्पले रुसविरुद्धका प्रतिबन्धहरू हटाइदिने छन् र अझ युक्रेनबाट कब्जा गरिएको क्राइमिया प्रायःद्वीपलाई रुसको हिस्साका रूपमा मान्यता दिनेछन् भन्ने अपेक्षा थियो।

“ट्रम्पको महत्त्व कस्तो थियो भने उनले रुसको मानवाधिकारबारे कहिल्यै प्रवचन वा उपदेश दिएनन्,” नेजाभिसिमाय गजेटा पत्रिकाका मालिक तथा प्रधान–सम्पादक कोन्सट्यान्टिन रेम्चुकोभले भने।

तर त्यस्तो उत्सवपूर्ण वातावरण समाप्त हुन धेरै समय लागेन।

“ट्रम्पले रुसविरुद्ध झन् कडा प्रतिबन्ध लगाए,” रेम्चुकोभ सम्झन्छन्।

“कार्यकालको अन्त्यसम्म त उनीबाट धेरै मानिसहरू निराश भइसकेका थिए।”

त्यसले गर्दा आठ वर्षपछि अहिले कमसेकम सार्वजनिक रूपमा भए पनि रुसी अधिकारीहरू ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालबारे अधिक सतर्क देखिएका छन्।

स्टेट डूमामा भ्लादिमिर झिरिनोभ्स्की
तस्बिरको क्याप्शन,स्टेट डूमामा भ्लादिमिर झिरिनोभ्स्की

राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले त अझ अघि बढेर डेमोक्र्याटिक पार्टीका उम्मेदवारलाई समर्थन दिए, भलै त्यो ‘समर्थन’लाई व्यापक रूपमा क्रेम्लिनले गरेका ठट्टाका रूपमा लिइयो।

पुटिनले आफूलाई कमला ह्यारिसको हाँसो मन पर्ने बताएका थिए।

तर चुनावी अभियानका क्रममा ह्यारिसले नभइ ट्रम्पले पुटिनको मुहारमा मुस्कान पैदा हुने किसिमका कुराहरू गरिराखेका छन् भन्ने बुझ्नलाई तपाईँ राजनीतिक विश्लेषक भइराख्नु पर्दैन।

युक्रेनलाई दिइँदै आएको अमेरिकी सैन्य सहायताको स्तरबारे ट्रम्पले गरिराखेको आलोचना, रुसले गरेको पूर्णस्तरको आक्रमणमा पुटिनलाई दोषी ठहर्‍याउन देखाएको अनिच्छा र राष्ट्रपतीय बहसका क्रममा आफूले युक्रेनले युद्ध जितेको हेर्न चाहेको बताउन अस्विकार गर्नुलाई यसको उदाहरणका रूपमा लिन सकिन्छ।

त्यसविपरीत, कमला ह्यारिसले युक्रेनलाई दिइएको समर्थनमा अमेरिकाको “रणनीतिक रूची” रहेको तर्क गर्नुका साथै पुटिनलाई “हिंस्रक तानाशाह”को संज्ञा दिएकी थिइन्।

रुसी सरकारी टिभीले ह्यारिसको खास प्रशंसा गरेको छैन। केही साताअघि त्यहाँका चर्को बोल्ने समाचार एङ्करहरूमध्येका एकजनाले कमला ह्यारिसको राजनीतिक क्षमतालाई पूर्ण रूपमा खारेज गरे। त्यतिमात्रै नभइ उनले ह्यारिसले टिभीमा पाककला सम्बन्धी कार्यक्रम “कुकरी शो” सञ्चालन गर्दा राम्रो हुने सुझाव दिए।

क्रेम्लिनका निम्ति अनुकूल हुन सक्ने अर्को एउटा परिस्थिति पनि बन्न सक्छ, झिनो मतान्तरसहितको एकदम कडा प्रतिस्पर्धात्मक चुनाव र अन्तिम नतिजालाई हाल्ने उम्मेदवारले नस्वीकार्ने स्थिति आउनु।

त्यस्तो हुन गएमा चुनावपछिको अराजकता, भ्रम र द्वन्द्वका कारण अमेरिकासँग युक्रेनको युद्धलगायत विदेशी मामिलाहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्न कम समय हुनेछ।

बाराक ओबामाको कार्यकालमा अमेरिका-रूस सम्बन्ध चिसियो, डोनल्ड ट्रम्पको पालामा झन् बिग्रियो र वाशिङ्टनबाट भर्खरै बिदा भएका रुसी राजदूत एनाटोली एन्टोनोभका शब्दमा जो बाइडनको नेतृत्वमा त्यो ‘विच्छेद हुँदैछ’।

वाशिङ्टनले सिङ्गो दोष मस्कोको टाउकामा खन्याउँछ।

पुटिन र बाइडनले जेनेभाको एउटा सम्मेलनमा भेटेको केवल आठ महिनापछि क्रेम्लिनका नेताले युक्रेनमाथि पुर्णस्तरको आक्रमण थालेका थिए।

बाइडन प्रशासनले रुसमथि प्रतिबन्धको सुनामी मात्र सिर्जना गरेको छैन, अमेरिकी सैन्य सहायताले कीएभलाई साढे दुई वर्षभन्दा बढी समयदेखिको युद्धमा बचाउन मद्दत पनि गरेको छ। अमेरिकाले युक्रेनलाई दिएको अत्याधुनिक हतियारमा अब्राम ट्याङ्क र हाइमार्स रकेट प्रणाली पनि सामेल छन्।

तर एउटा यस्तो समय पनि थियो जहाँ रूस र अमेरिकाले विश्वव्यापी सुरक्षा सुदृढ गर्न साझेदारी गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका थिए र त्यसो गरिएको धेरै समय भएको छैन भनेर विश्वास गर्न अब कठिन छ।

सन् १९८० को उत्तरार्धामा रोनाल्ड रेगन र मिखाइल गोर्बाचेभले आ-आफ्ना देशको आणविक हतियारलाई घटाउन सहकार्य थालेका थिए।

रेगन र गोर्वाचेभ, सन् १९८७ को तस्बिर

तस्बिर स्रोत,Getty Images

तस्बिरको क्याप्शन,रेगन र गोर्वाचेभ, सन् १९८७ को तस्बिर

सन् १९९१ मा सोभियत संघ र अमेरिकाका प्रथम महिलाद्वय रेइसा गोर्बाचेभा र बारबरा बुशले मस्कोमा एउटा अनियमित किसिमको स्मारकको अनावरण गरेका थिए त्यसमा आठवटा टिउरासहितकी हाँसको मूर्ति थियो।

उक्त कला बोस्टन पब्लिक गार्डेनमा रहेको मूर्तिकलाको प्रतिकृति थियो र सोभियत र अमेरिकी बालबालिकाबीचको मित्रताको प्रतीकको रूपमा मस्कोलाई उपहार दिइएको थियो।

मस्कोका मानिसहरूबीच यो अझै पनि लोकप्रिय छ। काँसका हाँसहरूसँग फोटो खिच्न नोभोडेभिची पार्क पुग्ने रुसीहरूमध्ये थोरैलाई मात्र त्यो शक्तिशाली ‘हाँस कुटनीति’को कहानी थाहा छ।

अमेरिका–रुस सम्बन्धजस्तै यी हाँसहरूले पनि केही समस्या बेहोरेका छन्। एकपटक यीमध्येका केही चोरिएपछि प्रतिस्थापन गर्नु परेको थियो।

रुसीहरू अमेरिका र अमेरिकी चुनावबारे के सोच्छन् भन्ने थाहा पाउन म मस्कोस्थित त्यही आमाहाँस र टिउराहरू भएको ठाउँतर्फ गएँ।

“म अमेरिका हराएर जाओस भन्ने चाहन्छु,” नजिकैको पोखरीमा माछा मार्ने काम गर्दै आएका इगोर आक्रोशित हुँदै भन्छन्, “यसले विश्‍वमा धेरै युद्धहरू सुरु गरेको छ। अमेरिका सोभियतकालमा पनि हाम्रो शत्रु थियो र अहिले पनि छ। राष्ट्रपति को हो भन्ने कुराले अर्थ राख्दैन।”

साँझपखको दृश्यमा हाँसका मुर्ति

तस्बिर स्रोत,Getty Images

यहाँको राज्य–सञ्चालित टेलिभिजनमा प्राय: अमेरिकालाई स्थायी शत्रुका रूपमा प्रचारित गरिन्छ। इगोर यतिविघ्न रिसाउनुको कारण रूसी टिभीमार्फत् नियमित रूपमा सूचना र समाचारहरू प्राप्त गर्ने गरेकाले हो? वा धेरै माछा समात्‍न नसकेका कारण पनि हुन सक्छ।

मैले कुरा गरेका धेरैजसो रुसीहरूले अमेरिकालाई दुष्ट वैरीका रूपमा हेरेनन्।

“म शान्ति र मैत्रीको पक्षमा छु,” स्वेटलाना भन्छिन्, “तर अमेरिकामा भएका मेरो साथी मलाई फोन गर्न पनि डराउँछन्। सायद त्यहाँ वाक् स्वतन्त्रता छैन। अथवा सायद यहाँ रुसमा वाक् स्वतन्त्रता नभएको पनि हुन सक्छ। मलाई थाहा छैन।”

“दुई देश र दुई देशका जनताबीच मित्रता हुनुपर्दछ,” निकिता भन्छिन्, “युद्ध गर्नुहुँदैन। कोसँग धेरै क्षेप्यास्त्र छन् भन्ने प्रतिस्पर्धा गर्नुहुँदैन। म ट्रम्पलाई रुचाउँछु। उनी राष्ट्रपति छँदा ठूल्ठूला युद्धहरू भएका थिएनन्।”

रुस र अमेरिकाबीचका भिन्नताहरूका बावजुद यी दुई देशमा एउटा कुरा समान छ, दुवै देश सधैँ पुरुष राष्ट्रपतिहरूद्वारा सञ्चालित छन्।

के रुसीहरूले त्यसमा परिवर्तन देख्‍न सक्छन्?

“कुनै महिला राष्ट्रपति बने त काइदै हुन्थ्यो,” मरिना भन्छिन्।

“म यहाँ(रुसमा) महिला राष्ट्रपतिलाई मतदान गर्न पाए खुसी हुनेछु। म राम्रो हुन्छ कि नराम्रो हुन्छ भनिरहेकी छैन। तर फरक हुन्थ्यो।”

बीबीसीबाट

सहकारी ठगीमा पक्राउ परेका रवि लामिछानेमाथि अब के हुन्छ प्रक्रिया ?

काठमाडौँ । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछाने पोखराको सूर्यदर्शन सहकारी ठगीमा पक्राउ परेका छन् । कास्की जिल्ला अदालतले पक्राउ अनुमति दिएसँगै प्रहरीले उनलाई पक्राउ गरेको हो ।

आजै उनका सहकर्मी छविलाल जोशीलाई पनि अदालतले अनुसन्धानका लागि २० दिन म्याद थप गरेको छ । असोज १७ गतेदेखि लागु हुने गरी उनलाई उक्त समय म्याद थप गरेको हो ।

योसँगै रवि र छवि दुवै थुनामा रहने भएका छन् । गोर्खा मिडियामा पोखराको सूर्यदर्शन सहकारीको रकम अपचलन गरेको अभियोगमा दर्ता भएको पूरक जाहेरीका आधारमा अनुसन्धानका लागि प्रहरीले रविलाई पक्राउ गरेको हो ।

के हुन्छ अबको प्रक्रिया ?

पक्राउ परेका रविलाई आइतबारमात्र कास्की जिल्ला अदालतमा पेस गरिन्छ । शनिबार बिदा भएकाले प्रहरीले आइतबारमात्र उनलाई कास्की जिल्ला अदालतमा पेस गर्नेछ । अदालतमा रविमाथि अनुसन्धानका लागि प्रहरीले समय माग गर्नेछ ।

जिल्ला सरकारी वकिल कार्यालय कास्कीसहितको टोलीले उनीमाथि अनुसन्धान सुरु गर्नेछ । प्रहरीले रविमाथि तीन अभियोगमा अनुसन्धान गर्ने देखिन्छ । यसअघि पक्राउ परेका छविलाल जोशीलाई दाबी गरेका सबै अभियोग रविमाथि पनि अनुसन्धान हुनेछ ।

रविलाई सहकारीको रकम संगठित रूपमा ठगी गरेको भन्दै सहकारी ऐन, २०७४ र संगठित अपराध निवारण ऐन, २०६४ ले वर्जित गरेको कसुर र सम्पत्ति शुद्धीकरणमा अनुसन्धानका लागि प्रहरीले म्याद माग गर्नेछ ।

सूर्यदर्शन सरकारीमा संगठित रूपमा ठगी गरेकाले ठगी, संगठित अपराध र सम्पत्ति शुद्धीकरणमा अनुसन्धान हुनेछ । आइतबार रविलाई अदालतमा पेस गरिएपछि सरकारी वकिलहरूले बहस गर्नेछन् । दुवै पक्षको बहसपछि अदालतले अनुसन्धानका लागि प्रहरीलाई उचित समय उपलब्ध गराउने छ । हालसम्मको अभ्यास हेर्दा सुरुमा पाँचदेखि सात दिन म्याद थप हुने देखिन्छ । उक्त म्याद सकिएपछि फेरि म्याद थपका लागि अदालतमा पेस गरिन्छ ।

प्रहरीले बयान र अभियोगपत्र जिल्ला सरकारी वकिल कार्यालयलाई नबुझाएसम्म म्याद थपको प्रक्रिया चलिरहन्छ । सहकारी ठगी र संगठित अपराध गरी ६० दिनसम्म उनलाई यसरी थुनामा राखेर प्रहरीले अनुसन्धान गर्न सक्नेछ । ६० दिन पूरा हुनु अगावै प्रहरीले अनुसन्धान प्रतिवेदनसहित जिल्ला सरकारी वकिलको कार्यालय कास्कीमा बुझाउने छ । सम्पत्ति शुद्धीकरणमा थप अनुसन्धान गर्न चाहेमा ९० दिनसम्म म्याद थपको माग प्रहरीले गर्न पाउने छ ।

त्यसपछि अनुसन्धान प्रतिवेदन जिल्ला सरकारी वकिल कार्यालय पुग्नेछ । जिल्ला सरकारी वकिल कार्यालयले अनुसन्धान प्रतिवेदनमा अध्ययन गरेर अभियोग दाबीसहित जिल्ला अदालत कास्कीमा पेस गर्नेछ । जिल्ला अदालतमा अभियोगपत्र पेस भएपछि लामिछानेको थुनछेक बयान अनि बहस सुरु हुनेछ ।

अदालतले सुरुमा बयान गराउने छ भने दुवै पक्षको दोहोरो बहस हुनेछ । दुवै पक्षको बहसपछि जिल्ला अदालतले थुनामा पठाउने कि धरौटी माग गर्ने भन्ने निर्णय सुनाउने छ । जिल्ला अदालतले धरौटी माग गरे रवि रिहा हुने छन् भने थुनामा पठाएमा उनी जेलमा जाने छन् ।

जिल्लाको आदेशपछि रविलाई त्योभन्दा माथिल्लो तह उच्च र सर्वोच्च जाने बाटो भने खुला हुनेछ । जिल्लाको आदेशविरुद्ध उच्च अदालत पोखरा र उच्च अदालतको आदेश पनि चित्त नबुझे सर्वोच्चसम्म आउने विकल्प रविसँग रहन्छ ।

सहकारी ठगी प्रकरण : पूर्वगृहमन्त्री रवि लामिछाने पक्राउ

काठमाडौँ — सहकारी ठगी प्रकरणमा अनुसन्धानका लागि राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) का सभापति एवं पूर्वउपप्रधान तथा गृहमन्त्री रवि लामिछाने पक्राउ परेका छन् ।

प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरोका एसपी होबिन्द्र बोगटीको नेतृत्वको टोलीले उनलाई रास्वपाको पार्टी कार्यालय बनस्थलीबाट पक्राउ गरेको हो । लामिछानेले १८.४५ बजे पक्राउ पुर्जी बुझेर कागजमा हस्ताक्षर गरेका छन् । उनलाई अहिले स्थलमार्गबाट पोखरा लगिँदैछ ।

जिल्ला अदालत कास्कीका न्यायाधीश कृष्णजंग शाहको इजलासले लामिछानेलाई पक्राउ गर्न शुक्रबार अनुमति दिएको हो । लामिछानेमाथि अनुसन्धान गर्नका लागि जिल्ला प्रहरी कार्यालय कास्कीले माग गरे अनुसार अदालतले पक्राउ पुर्जी जारी गरेको हो ।

अदालतबाट पक्राउको अनुमति पाएपछि कास्की प्रहरीले केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी), काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालय र जिल्लाप्रहरी कार्यालय काठमाडौंलाई पक्राउ गरी पठाइदिन पत्राचार गरेको थियो । कास्की प्रहरीको पत्र आएपछि उनलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको हो ।

गोर्खा मिडियाका तत्कालीन प्रबन्ध निर्देशक समेत रहेका लामिछानेले गीतेन्द्रबाबु (जीबी) राईसँग मिलेर सहकारीको पैसा अपचलन गरेको संसदीय छानबिन विशेष समितिले निष्कर्ष निकालेको थियो।

असोजमा वैदेशिक रोजगारीका लागि ५३ हजार नेपाली बिदेसिए

काठमाडौँ । असोज महिनामा ५३ हजारभन्दा बढी नेपाली वैदेशिक रोजगारीमा गएका छन् । वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्याङ्क अनुसार असोजमा ५३ हजार ५२५ जनाले श्रम स्वीकृति (पुनः श्रम स्वीकृतिसहित) लिएका छन् । जसमा ४७ हजार ४४३ पुरुष र ६ हजार ८२ जना महिला छन् ।

३४ हजार १६९ जनाले पहिलो पटक श्रम स्वीकृति लिएर वैदेशिक रोजगारीमा गएको विभागको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ ।

असोजमा ६४२ म्यानपावर कम्पनीले २४ हजार ३९१ जनालाई वैदेशिक रोजगारीमा पठाएका छन् । त्यस्तै व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति लिएर आठ हजार ९३८ जना र जी–टु–जी मार्फत ८४० जना वैदेशिक रोजगारीमा गएका हुन् ।

असोजमा ७५ जना उच्च जनशक्ति, ३३० जना व्यावसायिक, पाँच हजार ७६३ जना अर्ध दक्ष, ३३ हजार ९१९ जना दक्ष र १३ हजार ४३८ जना अदक्ष कामदार वैदेशिक रोजगारीमा गएको विभागको तथ्याङ्कले देखाएको छ ।

यो सङ्ख्या गत वर्षको असोज महिनाको तुलनामा दुई हजार ७१० जना कम हो । गत वर्षको असोजमा ५६ हजार २३५ जना वैदेशिक रोजगारीमा गएका थिए ।

चाडपर्वको महिना भएकाले असोजमा केही देखिएको छ । साउन महिनामा ५९ हजार ५७५ जना र भदौमा ५७ हजार ४९३ जना वैदेशिक रोजगारीमा गएका थिए ।

अर्थमन्त्रीका ३ महिना : उच्चस्तरीय आर्थिक सुधार सुझाव आयोग गठनदेखि कन्ट्री क्रेडिट रेटिङसम्म

काठमाडौँ — अर्थ मन्त्रालयले नयाँ सरकार गठन भएको तीन महिनाभित्रको कार्यप्रगति सार्वजनिक गरेको छ ।

जसमा अर्थ मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेका कार्यहरूमा मुलुकको अर्थतन्त्र सुधारका लागि सुझाव दिन उच्चस्तरीय आर्थिक सुधार आयोग गठन, आन्तरिक राजस्व परिचालन रणनीतिको कार्यान्वयन, कन्ट्री क्रेडिट रेटिङको तयारी पूरादेखि संघीय संसद्‌मा विधेयक पेससम्म छन् ।

अर्थ मन्त्रालका प्रवक्ता महेश भट्टराईले अर्थतन्त्रमा चुनौतीहरू रहे पनि पहिलेको तुलनामा सुधार आइरहेको बताएका छन् । तीन महिनामा निजी क्षेत्रको आत्मविश्वास बढेको, गत वर्षको यसै अवधिको तुलनामा पुँजीगत खर्च र राजस्व संकलन बढेको, ब्याजदर कम भएको, निजी क्षेत्रतर्फ प्रवाहित कर्जा वृद्धि भएको, पुँजी बजार चलायमान भएको, विदेशी मुद्रा सञ्चिति बढेको, रेमिट्यान्स वृद्धि भएको प्रवक्ता भट्टराईको दाबी छ ।

‘पुँजीगत खर्च गत वर्षको यसै अवधिको तुलनामा ६५ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ भने राजस्व संकलन गत वर्षको यसै अवधिको तुलनामा १३ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ,’ उनले भने । गत भदौसम्म विदेशी मुद्राको सञ्चिति हालसम्मको उच्च २१ खर्ब ५२ अर्ब रुपौयाँ रहेको छ । रेमिट्यान्स १५ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ भने व्याजदर घटेर औषत ६.१५१ प्रतिशत कायम भएको पनि अर्थ मन्त्रालयले जनाएको छ ।

तीन महिनामा अर्थ मन्त्रालयका महत्वपूर्ण कामहरुमा बजेट कार्यान्वयन गर्न ७३ बुँदे मार्गदर्शन जारी गरी बजेट कार्यान्वयनलाई थप प्रभावकारी बनाइएकाले हालसम्मको चालु, पुँजीगत तथा समग्र खर्चमा उल्लेख्य सुधार ल्याउन सहयोग पुगेको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।

‘मुलुकको समग्र अर्थतन्त्र सुधारको लागि उच्चस्तरीय आर्थिक सुधार सुझाव आयोग गठन गरी अध्ययन कार्य प्रारम्भ गरिएको छ,’ विज्ञप्तिमा उल्लेख छ, ‘राजस्व चुहावट नियन्त्रण गर्न केन्द्रीय द्रुत गस्ती टोली गठन गरी परिचालन गरिएको छ ।’

अन्तर्राष्ट्रिय स्वतन्त्र विज्ञ संस्थाबाट नेपालको सार्वभौम साख मूल्यांकन (क्रेडिट रेटिङ) को कार्य अगाडि बढाई प्रतिवेदन प्राप्‍त गर्ने चरणमा रहेको पनि अर्थ मन्त्रालयले बताएको छ ।

पाकिस्तानमा विद्यार्थी प्रदर्शन : शैक्षिक संस्था बन्द गर्न निर्देशन

पाकिस्तानको सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको पञ्जाब प्रान्तका अधिकारीहरूले शुक्रबारका लागि सबै शैक्षिक संस्थाहरू बन्द गर्न निर्देशन दिएका छन्।

पूर्व प्राथमिक तहदेखि विश्वविद्यालय तहसम्म समावेश गरिएको बन्दले पूर्वी पञ्जाब प्रान्तमा वयस्क विद्यार्थीका अतिरिक्त लगभग दुई करोड ६० लाख बालबालिका प्रभावित हुनेछन्।

प्रान्तीय राजधानी लाहोरमा ‘पञ्जाब कलेज फर वुमेन’ को एक भवनको पार्किङस्थल भुईतल्लामा एक छात्रामाथि बलात्कार भएको समाचार सामाजिक सञ्जालमा फैलिएपछि प्रदर्शन सुरु भएको हो।

प्रहरी, कलेज र प्रान्तीय सरकारले कुनै पनि पीडित अगाडि नआएको र अनलाइनमा आएको गलत सूचनालाई आधार मानेर आन्दोलित नहुन सर्वसाधारणलाई आग्रह गरेका छन्।

त्यसपछि लाहोरका साथै राजधानी इस्लामावादसँग जोडिएको रावलपिण्डी सहरका क्याम्पसहरूमा प्रदर्शनहरू फैलिएका छन् र विद्यार्थीहरूले अधिकारीहरूले यसलाई ढाकछोप गरेको आरोप लगाएका छन्।

रावलपिण्डीका वरिष्ठ प्रहरी अधिकारी सैयद खालिद महमुद हमदानीले बिहीबार शहरमा भएको प्रदर्शनमा तोडफोड र आगजनी गरेको आरोपमा ३८० जनालाई पक्राउ गरिएको र अनुसन्धान जारी रहेको बताएका छन्।

उनले भने, “हामी सामाजिक सञ्जालबाट हिंसात्मक गतिविधिमा सम्लग्न व्यक्तिको खोजी गर्नेछौँ।”

पञ्जाबको शिक्षा र आन्तरिक विभागले बिहीबार अबेर राति तीन छुट्टाछुट्टै सूचना जारी गर्दै सबै शैक्षिक विभागहरू बन्द गर्न आदेश दिएको छ। प्रान्तीय आन्तरिकमामिला मन्त्रालयले पनि शुक्रबार र शनिबार भेला हुन प्रतिबन्ध लगाएको छ।

प्रदर्शनकारीहरूले लाहोरस्थित क्याम्पसहरूमा झ्यालहरू तोडफोड गर्नुका साथै विद्यालयका सवारी साधन स्कुल बसहरूमा आगजनी गरेका छन्। प्रदर्शनका क्रममा कैयौँ स्थानमा विद्यार्थी र प्रहरीबीच झडपसमेत भएको छ।

कात्तिक २ र ३ गते बालबालिकालाई भिटामिन ‘ए’ र जुकाको औषधि खुवाइँदै

काठमाडौँ – बालबालिकालाई आज र भोलि देशैभर भिटामिन ‘ए’ र जुकाको औषधि खुवाइँदै छ। स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गतको परिवार कल्याण महाशाखाका पोषण शाखा प्रमुख लीला विक्रम थापाले कात्तिक २ र ३ गते ५ वर्षमुनिका बालबालिकालाई लक्षित गरी कार्यक्रम गरिने बताए।

उनले सात सय ५३ स्थानीय तहमा यसको व्यवस्था रहेको जनाउँदै पायकपर्ने स्थान विद्यालय, वडा कार्यालयमा स्वस्थ्य स्वयंसेविकालाई परिचालन गरिएको बताए। राष्ट्रिय खोप कार्यक्रमअन्तर्गत हरेक वर्ष ६ महिनादेखि पाँच वर्षमुनिका बालबालिकालाई भिटामिन ‘ए’ क्यापसुल तथा एक वर्षदेखि पाँच वर्षमुनिका बालबालिकालाई जुकाको औषधि खुवाइने गरिएको छ।

उनले भने, ‘बालबालिकाको सर्वाङ्गीण विकासको लागि खोप र पोषण दुवै अपरिहार्य आवश्यक छ। ६ महिनादेखि ५ वर्ष मुनिका करिब २१ लाख बालबालिकालाई भिटामिन ‘ए’ र एकदेखि पाँच वर्ष मुनिका बालबालिकालाई १८ देखि १९ लाख बालबालिकालाई जुकाको औषधि खुवाइने लक्ष्य लिएका छौँ।’

स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले यसकाबारेमा महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविका तथा नजिकैको स्वास्थ्य संस्था वा वडा कार्यालयमा सम्पर्क गर्न अनुरोध गरेको छ।

अब महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाले सार्वजनिक यातायात चढ्दा पैसा तिर्नु नपर्ने

काठमाडौं : महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूले आफ्नो कामका लागि निःशुल्क सार्वजनिक यातायात चढ्न पाउने भएका छन् । शुक्रबार स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयमा आयोजित छलफल कार्यक्रममा यातायात व्यवसायीहरूले स्वास्थ्य प्रयोजनका लागि सार्वजनिक यातायातका साधनमा भाडा नलिने घोषणा गरेका हुन् ।

मन्त्रालयमा स्वास्थ्य मन्त्री प्रदीप पौडेलको उपस्थितिमा यससम्बन्धी समझदारी समेत भएको छ । कार्तिक १५ गतेबाट यस्तो व्यवस्था लागू गर्न मन्त्री पौडेलले गरेको आग्रहमा यातायात व्यवसायी राष्ट्रिय महासंघका अध्यक्ष विजयबहादुर स्वाँरले सहमति जनाएका हुन्।

सो क्रममा मन्त्री पौडेलले महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूले देशको स्वास्थ्य क्षेत्रमा पुर्‍याएको भूमिकालाई सम्मान गर्न यो निर्णय महत्वपूर्ण रहेको बताए मन्त्री पौडेलले स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरूलाई थप सहयोग गर्नका लागि के गर्न सकिन्छ भनेर आफूहरु चिन्तित रहेको  समेत  बताए।

महासंघका अध्यक्ष स्वाँरले आफूहरूलाई मन्त्री पौडेलले विगतदेखि नै निःशुल्क सुविधाका लागि आग्रह गरेको भन्दै व्यवसायिक सामाजिक उत्तरदायित्वअन्र्तगत सुविधा उपलब्ध गराउने घोषणा गरे।

मन्त्रालयसँग महासंघले गरेको प्रतिबद्धतामा सामाजिक उत्तरदायित्वअन्र्तगत सम्बन्धित तह रहेको जिल्लाभर तोकिएको जिम्मेवारी पूरा गर्न सार्वजनिक यातायातका साधनमा प्राथमिकता दिएर निःशुल्क आवतजावत गर्न दिने उल्लेख छ ।

सन्दीप लामिछानेले पाए अमेरिकाको भिसा

काठमाडौँ । क्रिकेटर सन्दीप लामिछानेले अमेरिकाको भिसा पाएका छन् ।

नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) का अनुसार सन्दीपको भिसा स्विकृत भएको छ । अब विश्वकप लिग टु अन्तर्गतको त्रिकोणात्मक सिरिज खेल्न सन्दीप आजै बेलुका अमेरिका प्रस्थान गर्ने क्यानले जनाएको छ ।

 

देशभरको तापक्रम क्रमशः घट्दो, चिसो बढ्दो

मनसुन बाहिरिएलगत्तै देशभरको तापक्रम क्रमश घट्दो क्रममा छ।

न्यूनतम तापक्रम क्रमशः घट्दा काठमाडौं उपत्यका लगायत विभिन्न जिल्लाहरूमा बिहान बेलुका चिसो महशुस हुन थालेको छ।

शुक्रबार बिहान काठमाडौंको न्यूनतम तापक्रम १६ डिग्री सेल्सियस छ।

शुक्रबार काठमाडौंको अधिकतम तापक्रम २६ देखि २८ डिग्री सेल्सियसका बीच रहने जल तथा मौसम विज्ञान विभागको पूर्वानुमान छ ।

बिहीबार काठमाडौंको न्यूनतम तापक्रम १५.५ डिग्री सेल्सियस मापन भएको थियो।

त्यस्तै दिपायलको न्यूनतम तापक्रम २०.४ डिग्री सेल्सियस, डडेलधुराको १३.३ डिग्री सेल्सियस, धनगढीको २१.५ डिग्री सेल्सियस, विरेन्द्रनगरको १७.४ डिग्री सेल्सियस, नेपालगन्जको २२.६ डिग्री सेल्सियस, जुम्लाको १०.१ डिग्री सेल्सियस, घोराहीको १९.४ डिग्री सेल्सियस, पोखरामा १७.९ ‍डिग्री सेल्सियस मापन भएको थियो।

त्यस्तै सिमरामा २०.५ डिग्री सेल्सियस, ओखलढुंगामा १४.२ डिग्री सेल्सियस, ताप्लेजुङमा १४.३ डिग्री सेल्सियस, धनकुटामा १५.५ डिग्री सेल्सियस, विराटनगरमा २२.५ डिग्री सेल्सियस, जोमसोममा ९.५ डिग्री सेल्सियस, धरानमा २० डिग्री सेल्सियस, लुम्लेमा १४.५ डिग्री सेल्सियस, जनकपुरमा २२.४ डिग्री सेल्सियस र जिरीमा १३.५ डिग्री सेल्सियस न्यूनतम तापक्रम मापन भएको थियो।

देशभर अधिकतम तापक्रम पनि घट्दो क्रममा छ।

अत्यधिक गर्मी हुने धनगढी र नेपालगन्जको अधिकतम तापक्रम बिहीबार ३१.८ डिग्री सेल्सियस मापन भएको थियो। त्यस्तै जनकपुरमा बिहीबारको अधिकतम तापक्रम ३४ डिग्री सेल्सियस मापन भएको थियो।

इजरायली सैन्य कारवाहीमा हमासका प्रमुख नेता मारिएको पुष्टि

काठमाडौं- हमासका प्रमुख नेता याह्या सिनवार मारिएको इजरायली सेनाले पुष्टि गरेको छ । इजरायली सेनाको सैन्य कारवाहीका क्रममा दक्षिणी गाजामा सिनवार मारिएका हुन् ।

सिनवार योजनावद्ध विशेष सैन्य कारवाहीमा भने मारिएका होइनन् । इजरायली सेनाले गरिरहेको नियमित कारवाहीमा परी सिनवारको मृत्यु भएको हो ।

सिनवारले सन् २०१७ देखि हमासको सैन्य समूहको नेतृत्व गरिरहेका थिए । गत वर्षको ७ अक्टोबरमा इजरायलमा भएको हमलाको मुख्य योजनाकारका रुपमा सिनवार रहेको बेलायत, अमेरिका र इजरायलले जनाएका छन् ।

७ अक्टोबरको हमलामा इजरायलमा झण्डै १२ सय जना मारिनुका साथै २ सय ५० जनाभन्दा बढीलाई बन्धक बनाइएको थियो । गाजामा हमास विरुद्धको युद्धमा याह्या सिनवारको हत्या इजरायलको अहिलेसम्मको सबैभन्दा ठूलो विजय हो ।

सिनवारको मृत्यु हमासको लागि भने गम्भीर धक्का लागेको छ । उनी योजनाबद्ध विशेष सैन्य कारवाहीमा मारिएका नभई दक्षिणी गाजाको रफाहमा इजरायली सेनासँगको अपर्झटको भिडन्तमा मारिएका हुन् ।

 

बीपी राजमार्ग स्थायी रूपमा पुनर्निर्माणका लागि अध्ययन गर्नै २ महिना लाग्ने

काठमाडौँ । पूर्वी नेपाललाई संघीय राजधानी काठमाडौँसँग जोड्ने बीपी राजमार्ग अस्थायी रूपमा सञ्चालनमा आए पनि स्थायी रूपमा सञ्चालनमा ल्याउनेबारे अन्योल देखिएको छ । भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयका अनुसार  स्थायी रूपमा निर्माण गर्न कति समय लाग्ने टुङ्गो लागेको छैन ।

मन्त्रालयका सचिव केशव शर्माका अनुसार यो राजमार्ग पुरानै संरचनाको ढाँचामा निर्माण गर्दा फेरि समस्या आउने भएकाले नयाँ तरीकाले निर्माण गरिनु पर्ने देखिएको छ । जसका लागि गहन रूपमा अध्ययन गरी पुनः निर्माण गर्नुपर्ने हुँदा के कति समय लाग्ने विषयमा टुङ्गो नभएको सचिव शर्मा बताउँछन् ।

‘स्थायी रूपमा कसरी सञ्चालनमा ल्याउने भन्ने विषयमा छलफल गरिरहेका छौँ । तर पुरानो संरचना जस्तै बनाउन पनि हुँदैन,’ उनले भने, ‘जलवायु परिवर्तनका कारण नदीको धार परिवर्तन (रिभर मर्कोलोजी) भएको कारणले जुन अवस्थामा थियो त्यसै अवस्थाको सडक निर्माण गरेर पुग्दैन । यसलाई अलिकति रिजिलिएन्ट गर्नुपर्ने हुन्छ ।’

यो राजमार्ग स्थायी रूपमा पुनर्निर्माण गर्न भौगर्भिक र हाइड्रोलोजिक अध्ययन गरिनुपर्ने शर्मा बताउँछन् । उनका अनुसार यस किसिमको अध्ययन गर्न डेढदेखि दुई महिना लाग्ने देखिएको छ । यो अध्ययन तत्कालै सुरु गर्ने र सुहाउँदो संरचना बनाउने गरी कार्ययोजना बनाइएको छ । अध्ययन गरिसकेपछि मात्रै के कति लागत लाग्छ भन्ने टुङ्गो लाग्नेछ ।

बङ्गलादेशकी पूर्वप्रधानमन्त्री हसिनाविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी

काठमाडौँ, १ कात्तिकः बङ्गलादेशको एक अदालतले निर्वासित पूर्वप्रधानमन्त्री शेख हसिनालाई पक्राउ पुर्जी जारी गरेको छ ।

अदालतले हसिनाको आवामी लिग पार्टीका पूर्व महासचिव ओबैदुल कादिर र अन्य ४४ जनाविरुद्ध पनि पक्राउ पुर्जी जारी गरेको छ । विद्यार्थी समूहको नेतृत्वको आन्दोलनको उत्कर्षमा हसिना गत अगस्टमा भारत पलायन भएकी थिइन ।

उनको नेतृत्वको सरकारविरुद्धको विद्रोहमा ज्यान गुमाएका सयौँमध्ये एकका आफन्तले आफूहरु मुद्दाको सुनुवाइको प्रतीक्षामा रहेको बताएका छन्। हसिनाविरूद्धको मुद्दाको पक्षमा बहस तथा पैरवी गरिरहेका अभियोजक मोहम्मद ताजुल इस्लामले हसिना पदच्युत भएको दिनलाई ‘उल्लेखनीय दिन’ का रूपमा उल्लेख गरे।

हसिनाको १५ वर्षे शासनकालमा व्यापक रूपमा मानव अधिकार उल्लङ्घन, राजनीतिक विरोधीहरूलाई सामूहिक हिरासतमा राख्ने र गैरन्यायिक हत्याहरू गर्नेजस्ता काम भएको आरोप हसिना प्रशासनलाई लागेको छ।

बङ्गलादेशको अन्तर्राष्ट्रिय अपराध न्यायाधीकरण ९आईसीटी० का मुख्य अभियोजक इस्लामले पूर्व प्रधानमन्त्री शेख हसिनालाई पक्राउ गर्न र नोभेम्बर १८ मा अदालतमा पेश गर्न अदालतले आदेश दिएको बताए ।

जुलाईदेखि अगस्टसम्म नरसंहार, हत्या र मानवताविरुद्धको अपराध गर्नेहरूको नेतृत्व तत्कालिन प्रशासन र यसको कार्यकारी प्रधानमन्त्री हसिनाले गरेका र उनिसहित अन्य अभियुक्तलाई पक्राउ गरी अनुसन्धान गर्न आवश्यक भएकाले पक्राउ पूर्जी जारी गरिएको इस्लामले बताउनुभयो ।

हसीनाको शासन ढलेपछि उहाँका दर्जनौं सहयोगीलाई हिरासतमा लिइएको थियो र उहाँलाई सत्ताच्युत गर्ने आन्दोलनका क्रममा ७०० भन्दा बढी व्यक्तिको ज्यान जाने गरी भएको प्रहरी कारबाहीका लागि दोषी ठहर गरिएको थियो।

पूर्व मन्त्रीहरू र उहाँको अवामी लिग पार्टीका अन्य वरिष्ठ सदस्यहरूलाई गिरफ्तार गरिएको छ, र उहाँको सरकारद्वारा गरिएका राजनीतिक नियुक्ति, र अदालत र केन्द्रीय बैङ्कका केही अधिकारी समेतलाई जिम्मेवारीबाट हटाइएको छ ।
बङ्गलादेशबाट हेलिकप्टरबाट भागेपछि हसिना सार्वजनिक रुपमा देखिएकी छैनन् ।

भारतको राजधानी नयाँ दिल्ली नजिकै रहेको सैन्य एयरबेसमा ७७ वर्षीय हसिना अन्तिम पटक देखापर्नुभएको थियो । हसिनाको पूर्व सबैभन्दा ठूलो हितैषी भारतमा उनको बसाइ र त्यहाँबाट हुने राजनीतिक गतिविधिले बङ्गलादेशको नयाँ अन्तरिम सरकारलाई क्रोधित बनाएको छ।

ढाकाले उनको कूटनीतिक राहदानी रद्द गरेको छ । दुई देशबीच द्विपक्षीय सुपुर्दगी सन्धि छ जसले उनलाई आपराधिक मुद्दाको सामना गर्न अनुमति दिनेछ। तर, सन्धिको एउटा धारामा भने ‘राजनीतिक चरित्र’को अपराध भएमा सुपुर्दगी अस्वीकार गर्न सकिने उल्लेख छ ।

अदालतमा मुद्दा दायर गर्नेहरूमा हसीनाविरुद्धको प्रदर्शनका क्रममा गत जुलाईमा मारिएका चिकित्सक सजिब सरकारका परिवारका सदस्यहरू पनि रहेका छन् ।

“हामी चाहन्छौं कि सरकारले पूर्व प्रधानमन्त्रीलाई जतिसक्दो चाँडो फिर्ता ल्याउन पहल गरोस् र उनलाई जवाफदेही बनाओस्”, सजिबकी बहिनी सुमैया सरकारले एएफपीसँग भने, “हामी निष्पक्ष सुनुवाईको प्रतीक्षामा छौँ।”

यो मुद्दा सन् १९७१ मा पाकिस्तानबाट स्वतन्त्रता सङ्ग्रामका क्रममा भएका ज्यादतीको छानबिन गर्न सन् २०१० मा गठन भएको हसिनाको सरकारले सन् २०१० मा स्थापना गरेको युद्ध अपराधसम्बन्धी अदालतमा दर्ता भएको छ ।

संयुक्त राष्ट्रसङ्घ र अधिकारवादी समूहहरूले यसको प्रक्रियागत कमजोरीहरूको आलोचना गरेका छन् र यसलाई हसिनाका लागि राजनीतिक विरोधीहरूलाई हटाउने माध्यमको रूपमा व्यापक रूपमा हेरिएको थियो।

हसिनामाथि प्रदर्शनकारीको ’सामूहिक हत्या’को योजना बनाएको आरोप लगाउँदै अदालतले अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

हसिनाको पलायनसँगै नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता मोहम्मद युनुसलाई अन्तरिम सरकारको जिम्मेवारी सुम्पिएको छ ।

बङ्गलादेशमा माइक्रोफाइनान्स क्षेत्रमा अग्रगामी परिवर्तनको नेतृत्व गरेका ८४ वर्षीय युनुसले प्रजातान्त्रिक संस्थाहरूको पुनस्र्थापनाको ‘अत्यन्त कठिन’ चुनौतीको सामना गर्न अस्थायी प्रशासनको नेतृत्व गरिरहेका छन।

युनुसले आफूले सार्वजनिक प्रशासन र न्यायको ‘पूर्णतया भत्किएको’ प्रणाली विरासतमा पाएको र भविष्यमा निरंकुशतातर्फ फर्कन नदिन व्यापक सुधार आवश्यक रहेको बताएका छन ।

गौशाला धर्मशाला विवाद चर्किएपछि पर्यटनमन्त्रीले बोलाए पशुपति विकास कोषको बैठक

काठमाडौँ । गौशाला धर्मशालासम्बन्धी विवाद चर्किएपछि संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री बद्री पाण्डेले पशुपति क्षेत्र विकास कोषको बैठक बोलाएका छन् ।

साथै, मन्त्रालयले धर्मशाला खाली गर्ने कार्य अर्को निर्णय नभएसम्मका लागि रोक लगाउन पनि पत्र पठाएको छ । कोषले असोज २३ मा गृहमन्त्रालयलाई शान्ति सुरक्षा व्यवस्था मिलाइदिन माग गर्दै पत्राचार गरेको थियो ।

गौशाला धर्मशालासम्बन्धी विवाद अन्त्य गर्ने प्रयासस्वरुप कोषको बैठक आह्वान गरिएको मन्त्रालयको भनाई छ । पाण्डेले धर्मशालासम्बन्धमा कुनै काम नगर्न कोषलाई निर्देशन पनि दिएका छन् ।

पशुपति क्षेत्र विकास कोषका अध्यक्षसमेत रहेका उनले असोज ३० गते ‘शान्ति सुरक्षामा समस्या उत्पन्न भएको’ भन्दै कोषलाई गरेको पत्राचारमा पशुपति गौशाला धर्मशाला खाली गराउने काम रोक्न निर्देशन दिएका छन् ।

साथै उनले यही कात्तिक ४ गते परिषद् बैठक संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयमा आह्वान गरिएको कोषका प्रवक्ता रेवतीरमण अधिकारीले बताएका छन् ।

कोषले आफ्नो पूर्ण स्वामित्वमा रहेको राज्यको सम्पत्ति धर्मशालालाई कुनै व्यक्ति वा व्यापारिक समूहलाई सञ्चालन गर्न नदिने बरु गैरनाफामूलक ढङ्गले काठमाडौँ महानगरपालिकासँगको सहकार्यमा सञ्चालन गर्ने भनेपछि विवाद सुरु भएको हो ।

यता धर्मशाला सञ्चालन गर्ने आएको मारवाडी सेवा समिति कोषको उक्त निर्णयको विरोधमा उत्रिएको छ । समितिले आफूहरुले ८३ बर्षदेखि धर्मशाला सञ्चालन गर्दै सामाजिक कार्यहरु गर्दै आएको बताउँदै धर्मशालामाथि आफूहरुको मोहियानी हक रहेको बताउँदै आएको छ ।

undefined

प्रधानमन्त्री दैवी प्रकोप उद्धार कोषमा एक अर्ब ७४ करोड

काठमाडौं । प्रधानमन्त्री दैवी प्रकोप उद्धार कोषमा एक अर्ब ७४ करोड ४७ लाख २७ हजार ६३४ दाखिला भएको छ।

प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालयले सार्वजनिक गरेको विवरणअनुसार कोषमा दाखिला भएको सो रकम बुधबार असोज ३० गते सम्मको हो।

कोषमा संस्थागत एवं व्यक्तिगत रूपमा पनि रकम दाखिला भएको छ।

असोज ३० गते कोषमा विद्याधर मल्लिकसहित १० संगठित संस्थाले रकम प्रदान गरेका छन्। साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेशनले ६१ लाख रुपैयाँ, गैरआवासीय नेपाली संगठनले ५१ लाख रुपैयाँ तथा राष्ट्रिय समाचार समिति तीन लाख २६ हजार ३८ राहत कोषमा दाखिला गरेका छन्।

यसैगरी, कोषमा रकम जम्मा गर्ने अन्य संस्थामा नेपाल प्रहरी श्रीमती संघ, नेपाल इन्सुरेन्स कम्पनी, विद्युत् उत्पादन कम्पनीलगायत छन्।

पसलमा १४ वर्षीया आरतीको ‘घाँटी थिचेर’ हत्या, टोपी र चप्पलबाट समातिए टेकबहादुर

कैलाली । डडेल्धुरा सदरमुकाम अमरगढी नगरपालिका–७ की १४ वर्षीया आरती भट्टराईको घाटी थिचेर हत्या गरेको आरोपमा ५८ वर्षीय टेकबहादुर भण्डारी पक्राउ परेका छन् । घटनाको केही घण्टामै प्रहरीले भण्डारीलाई पक्राउ गरेको थियो । भण्डारीले भट्टराईको हत्या गरेको स्वीकारेपछि आज उनलाई सार्वजनिक गरिएको छ ।

पोखरा बजारमा भण्डारी पुस्तक एन्ड स्टेस्नरी पसल छ । भण्डारीले आफ्नै पसलभित्र कोठामा आवेशमा आएर किशोरीको घाँटी थिचेर हत्या गरेको स्वीकारेको डडेल्धुरा प्रहरी प्रमुख प्रहरी नायब उपरीक्षक सुगन्ध श्रेष्ठले बताए । स्थानीयले किशोरीको बलात्कारपछि हत्या गरिएको दाबी गर्दै आएका छन् । प्रहरीसमक्ष भने भण्डारीले किन हत्या गरेको भन्ने विषयमा ठोस बयान दिएका छैनन् ।

‘आवेशमा आएर किशोरीको घाँटी थिचेर हत्या गरेको भनेका छन् । किन आवेगमा आएको भन्ने विषयमा कुनै जवाफ दिएका छैनन्’ प्रहरी प्रमुख श्रेष्ठले भने, ‘जबरजस्ती करणी गर्न खोज्दा किशोरीले अस्वीकार गरेपछि आवेशमा आएर हत्या गरेको पनि हुनसक्छ । तर, पोस्टमार्टम रिपोर्ट आइसकेको छैन, आएपछि खुल्छ ।’
किशोरीले आफू भारत जाने र केही पैसा चाहिएको भन्दै भण्डारीलाई २३ गते पनि भेटेको प्रारम्भिक अनुसन्धानमा देखिएको प्रहरीको भनाइ छ ।

२५ गते भण्डारीले भट्टराईको हत्या गरेका हुन् । प्रहरीका अनुसार किशोरी ४ बजे गहुँ पिस्न स्थानीय पोखरा बजारको मिलमा गएकी थिइन् । बजारमा उनले चप्पल पनि किनेको पाइएको छ । भण्डारीसँग किशोरीको एक बर्सअघिबाटै चिनजान रहेको पाइएको जानकारी दिँदै प्रनाउ श्रेष्ठले सुनाए, ‘किशोरी भण्डारीको पसलमा साँझ ५ बजेतिर पुगेको देखिन्छ, कुराकानीकै क्रममा आवेशमा हत्या भएको हुनसक्छ ।’

हत्यापछि भण्डारीले आरतीको शव बोरामा सामान जस्तै प्याक गरी पसलको बाहिर राखेका थिए । संयोगवश त्यति नै बेला एक प्रहरी पनि त्यहाँ पुगेका थिए । हतारमा पसल बन्द गरेर भाग्ने क्रममा उनको मोटरसाइकल पसल अगाडि नै ढलेपछि नजिकै रहेका प्रहरीले उठाएर सहयोग गरेका थिए ।

‘किशोरीको हत्या गरेर शव राखेकै बेला प्रहरी पुगेपछि उनी बेचौ देखिएका थिए’ प्रहरी प्रमुख श्रेष्ठले भने, ‘आफ्नै पसल अगाडि शव राखेका उनी त्यसपछि डडेल्धुरा सदरमुकाम हुँदै पोखराबाट १० किलोमिटर टाढाको स्याउले बजार पुगे । फेरि तीन किमी पछाडि नै फर्केर तुफानडाँडामा केही घण्टा मदिरा पिए ।’

६:३० बजे श्रीमतीलाई फोन गरेर आज आफू घर पुग्न ढिला हुन्छ भन्दै जानकारी दिएका थिए । ९ बजेतिर फर्केर उनले आफ्नो पसल खोले । शव व्यवस्थापनका म १ प १४५४ नम्बरको आफ्नै मोटरसाइकलमा बाँधेर व्यवस्थापन गर्ने तयारीमा रहेका बेला कुकुर भुक्न थालेपछि भण्डारी थप अत्तालिए । शव त्यही फालेर भण्डारी भागेका थिए ।
तर, उनको टोपी र चप्पल भने शव फालेकै ठाउँमा छुट्न पुगेको थियो । शव नजिकै भेटिएको आरोपीको टोपी र चप्पलका कारण प्रहरीले भण्डारीलाई पक्राउ गरेको थियो ।

राति १० :३० बजे नै प्रहरीसमक्ष शव भेटिएको विवरण प्राप्त भएको थियो । प्रहरी प्रमुख पुग्नु भन्दा पहिले एक प्रहरी टोली अनुसन्धान सुरु गरिसकेको थियो । प्रहरी प्रमुख श्रेष्ठको टोलीले शव भेटिएको २ घण्टा भित्रै हत्या आरोपीलाई पक्राउ गरेका थिए ।

निर्वाचन क्षेत्रमा मन्त्री भण्डारीको प्रतिबद्धता- पदसँग मतदाताको पसिना जोडिएको छ, दुरुपयोग गर्दिनँ

बैतडी। संघीय सरकारका उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्री दामोदर भण्डारीले आफूले पाएको पदको सम्मान हुने गरी काम गर्ने बताएका छन्। बैतडीबाट निर्वाचित सांसद समेत रहेका भण्डारीले आइतबार बैतडीको मेलौलीस्थित एमालेले आयोजना गरेको शुभकामना आदानप्रदान कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै पदसँग नेता कार्यकर्ता र मतदाताको रगत,पसिना जोडिएकाले सबैको अभिभारा पुरा गर्ने गरी काम गर्ने बताएका हुन् ।
उनले वर्तमान सरकारलाई सफल बनाउन सबै नेता कार्यकर्ताहरूलाई सहयोग गर्न समेत आग्रह गरेका थिए । जनताको आग्रहमा आएका  योजना कार्यान्वयन गरिने मन्त्री भण्डारीको भनाइ छ ।
मन्त्री भण्डारीले माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड नेतृत्वको निवर्तमान सरकारले एकलौटी ढङ्गबाट बजेट ल्याएको  बताएका थिए । प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारले एमालेसँग कुनै समन्वयन नगरी बजेट पारित गरेको उनको जिकिर थियो ।
‘विगतको सरकारमा म पनि सहभागी थिए, तर म आबद्ध पार्टी एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँग कुनै समन्वयन हुने गरेको थिएन, मैले अघि सारेका योजनाहरू कटौती गरिए,’ उनले भने, ‘चालु आर्थिक वर्षका योजनाहरू पनि परिमार्जन गरेर कार्यान्वयन गरिने छन्।’
उत्पादन वृद्धि गर्ने र रोजगारी सिर्जना गर्ने गरी विकास निर्माणका योजना ल्याउनुपर्नेमा मन्त्री भण्डारीको जोड छ ।  ‘अहिलेसम्म कति सडक पुगे ? सडकको कति उपयोग भयो ? यसमा ध्यान दिनुपर्छ । बजेटले प्रतिफल दिएन भने यसको के अर्थ ?  त्यसैले कुनै पनि योजनाले परिणाम दिनपर्ने हुन्छ’उनले भने ।

महिला टी–२० विश्वकप क्रिकेटमा अस्ट्रेलियाले भारतलाई ९ रनले हरायो

काठमाण्डौ – आईसीसी महिला टी–२० विश्वकप क्रिकेटमा हिजो भएका खेलमा अस्ट्रेलिया र इङ्ल्यान्ड विजयी भएका छन् । समूह ‘ए’ को खेलमा अस्ट्रेलियाले भारतलाई नौ रनले हरायो ।

अस्ट्रेलियाले दिएको एक सय ५२ रनको लक्ष्य पछ्याएको भारतले निर्धारित २० ओभरमा नौ विकेट गुमाएर एक सय ४२ रन मात्र बनाउन सक्यो । त्यसअघि शारजाहमा टस जितेर पहिला व्याटिङ गरेको अस्ट्रेलियाले आठ विकेट गुमाएर एक सय ५१ रन बनाएको थियो ।

यस्तै हिजो नै भएको समूह ‘बी’ को अर्को खेलमा इङ्ल्यान्डले स्कटल्यान्डलाई १० विकेटले हराएको छ । स्कटल्यान्डले दिएको एक सय १० रनको लक्ष्य पछ्याएको इङ्ल्यान्डले कुनै पनि विकेट नगुमाई १० ओभरमा लक्ष्य भेट्टायो । महिला टी–२० विश्वकप क्रिकेटमा आज न्युजिल्यान्ड र पाकिस्तानबीच खेल हुँदैछ ।

गौतमबुद्ध विमानस्थलमा फलाइ दुबई, जजिरा र एयर एशियाले उडान गर्दै, के छ तयारी ?

काठमाडौं । मुलुकको दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भैरहवास्थित गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा तीनभन्दा बढी अन्तर्राष्ट्रिय एयरलाइन्सले उडान सञ्चालन गर्ने भएका छन् ।

निर्माण सम्पन्न भएको लामोसमयसम्म व्यावसायिक अन्तर्राष्ट्रिय उडान हुन नसकेको गौतमबुद्ध विमानस्थलमा अब अन्तर्राष्ट्रिय एयरलइन्सले व्यावसायिक उडान सञ्चालन गर्न लागेका हुन् ।

गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका महाप्रबन्धक प्रतापबाबु तिवारीका अनुसार कुवेतको जजिरा, दुवईको राष्ट्रिय ध्वजावाहक फ्लाई दुबई र थाइल्याण्ड मुख्यालय रहेको थाइ एयर एशियाले गौतमबुद्ध विमानस्थलमा उडान गर्न लागेका हुन् । यी तीन वटै एयरलाइन्सले नियामक नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणबाट उडान अनुमति लिइसकका छन् । सोहीअनुरुप उडान तालिका बनाएको विमानस्थलले जनाएको छ ।

फ्लाई दुवईले आगामी कात्तिक २४ गतेदेखि गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा नियमित उडान सुरु गर्नेछ । कम्पनीको यो विमानस्थलमा पहिलो उडान हो । हप्ताको सातै दिन फलाई दुबईले दुबई–भैरहवा र भैरहवा–काठमाडौँ–दुबई उडान गर्न लागेको हो ।

महाप्रबन्धक तिवारिका अनुसार फलाई दुबईको विमान दुबईबाट दिउँसो १ः४५ बजे भैरहवा आएर ३ः३० मिनेटमा काठमाडौँस्थित त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल हुँदै दुबई जाने उडान तालिका प्राधिकरणबाट अनुमति पाएको छ । यसैबीच फलाइ दुबईको प्राविधिक टोलीले गौतमबुद्ध विमानस्थलको भ्रमण गरी सेवा सुविधाबारे जानकारी लिएकाले तयारीको कार्य अगाडि बढाउने महाप्रबन्धक तिवारीले बताए ।

यस्तै जजिरा एयरले कात्तिक १२ गतेदेखि पुनः उडान सञ्चालन गर्दैछ । यसअघि १० महिना उडान गरेर उडान स्थगित गरेको एयरलाइन्सले पुनः सोही विमानस्थलमा उडान सुरु गर्न लागेको हो । जजिराले सातामा तीन दिन मङ्गलबार, बिहीबार र शनिबार उडान भर्नेछ ।

जजिराको विमान बिहान ७ बजेर ३० मिनेटमा भैरहवा आएर ८ बजेर ३० मिनेटमा कुवेत उड्ने तालिका प्राधिकरणबाट अनुमति पाएको विमानस्थलले जनाएको छ । दुई वर्षअघि २०७९ जेठ २ गते गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको उद्घाटन भएसँगै जजिराले भैरहवामा उडान थालेको थियो । प्राविधिक कारण देखाउँदै उसले भैरहवा उडान स्थगित गरेको थियो ।

फलाई दुबईले कात्तिकदेखि दुबई–भैरहवा र भैरहवा–काठमाडौँ  हुँदै दुबई उडान गर्न लागेको नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका सह प्रवक्ता ज्ञानेन्द्र भूलले जानकारी दिए । विमानस्थल उद्घाटन भएको लामो समय भए पनि यहाँबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान नहुँदा यहाँका निजी क्षेत्र निराश भएका छन् । सुरुवाती उडान गरेका जजिरा एयरले पनि केही समययता उडान रोकेको थियो ।

दुई वर्षअघि २०७९ जेठ २ गते गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको उद्घाटन भएसँगै जजिराले भैरहवामा उडान थालेको थियो । तर विभिन्न समस्या देखाएर बीचमा रोकेको थियो । अहिले कुवेतको जजिरा एयरवेज पुनः नियमित उडान गर्ने जानकारी दिइसकेको छ ।

त्यसैगरी थाई एयर एसियाले पनि छिट्टै गौतमबुद्ध विमानस्थलमा उडान गर्ने योजना बनाएको छ । उक्त एयरलाइन्सको प्राविधिक टोलीले केहीदिनअघि गौतमबुद्ध विमानस्थलको भ्रमण गरेको थियो । प्राविधिक टोलीलाई विमानस्थलकोतर्फबाट विमानस्थलको लक्ष्य, उडान सञ्चालनका लागि आधारहरु जस्तै बजार विश्लेषण, अन्य अपरेशनसँग सम्बन्धित अन्य फाइदाहरुको विस्तृत जानकारी गराइएको महाप्रबन्धक तिवारीले जानकारी दिए । यद्यपि, यो एयरलाइन्सले कहिलेबाट उडान सुरु गर्ने भन्ने टुङ्गो लागेको छैन ।

यही असोज १६ गते नेपालमा सिधा हवाई उडान सुरु गएको थाई एयर एसियाले गौतमबुद्ध विमानस्थलमा पनि उडान सञ्चालन गर्न लागेको हो । एयरलाइन्सले करिब ६० वटा विमानमार्फत एसियाका महत्वपूर्ण गन्तव्यमा उडान सेवा सञ्चालन गरिरहेको छ । नेपाल र थाइल्याण्डबीच पर्यटनलगायत विभिन्न हिसावले जोडिएको छ । वार्षिक ४० हजारभन्दा बढी थाइल्याण्डका पर्यटकले नेपाल भ्रमण गर्ने गरेका छन् । नेपालबाट पनि उल्लेख्य सङ्ख्यामा पर्यटक थाइल्याण्ड पुग्ने गरेका छन् ।

थाई एयर एसियाका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीइओ) शान्तिसुक क्लोडचैयाले नेपाल र थाइल्याण्डबीच हवाई सम्पर्क सञ्जाल मात्रै नभएर दुई देशबीचको सांस्कृतिक र जनस्तरको सम्बन्धलाई प्रगाढ तुल्याउन उडानले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने विश्वास व्यक्त गरे ।

दुई अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल पूर्णक्षमतामा सञ्चालन गर्ने सरकारको कार्ययोजना अनुरुप गौतमबुद्ध विमानस्थलमा अन्तर्राष्ट्रिय उडान सञ्चालन गर्न लागिएको महाप्रबन्धक तिवारीले बताए । “सरकारको कार्ययोजना अनुरुप आफू विमानस्थलको जिम्मेवारीमा आएपछि विशेष पहलकदमीमा अन्तर्राष्ट्रिय उडान सञ्चालनको वातावरण बनाउन लागिएको छ”, उनले भने ।

अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनका लागि आवश्यक पर्ने अध्यागमन, भन्सार, सुरक्षालगायतका व्यवस्थापकीय काम दुरुस्त अवस्थामा रहेको विमानस्थलले जनाएको छ ।

अध्यागमन कार्यालय, गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका निमित्त प्रमुख अध्यागमन अधिकृत विष्णुप्रसाद ढुङ्गानाले  जजिरा एयरलाइन्स र फलाई दुबईले छिट्टै उडान गर्ने भएकाले सोही बमोजिम आवश्यक तयारी भइरहेको जानकारी दिए । उनले भने, “हामी  तयारी अवस्थामा छौँ, प्राविधिक जनशक्ति व्यवस्थापनका लागि केन्द्रीय कार्यालयमा ताकेता गरिएको छ । एयरलाइन्सको उडान सुरु भएपछि यात्रुलाई सहज ढङ्गले दिनुपर्ने हुन्छ, त्यसका लागि अध्यागमन कार्यालयले सबैखाले तयारी गरेको छ ।”

प्राधिकरणले अन्तर निकायसँग समन्वय र छलफल गरिरहेको छ । अध्यागमन, भन्सार कार्यालय, सुरक्षा निकायको सबैखाले तयारी भएको छ । अध्यागमनमा यात्रु डेस्क निर्माण भएको छ । केही प्राविधिक पक्ष व्यवस्थापन गर्न बाँकी छ । विमानस्थलमा २१ वटा यात्रुसेवा काउन्टर छन् । उपकरण जडान छन् केही अटोमेसनको काम बाँकी छ ।

“काठमाडौँ विमानस्थल मर्मतको क्रममा गौतमबुद्ध विमानस्थलमा भविष्यमा उडान सङ्ख्या बढ्नसक्छन् एयरलाइन्स पनि थपिने सम्भावना रहेकाले सोही अनुरुप व्यवस्थापकीय तयारी त गर्नुपर्छ । अन्य एयरलाइन्सले पनि उडानका लागि चासो देखाएको जनाइएको छ”, उनले भने ।

विमानस्थलमा अध्यागमनको सेवालाई चुस्त र प्रभावकारी बनाउने उद्देश्यले हालै अध्यागमन विभागका महानिर्देशकसहितको टोलीले गौतमबुद्ध विमानस्थलको स्थलगत निरीक्षणसमेत गरेको थियो ।

सरकारले राष्ट्रिय गौरवको आयोजना गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल र पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थललाई पूर्ण क्षमतामा सञ्चालनका लागि कार्ययोजनासहित प्रक्रिया अगाडि बढाएको छ । सोही योजना अनुरुप अन्तर्राष्ट्रिय एयरलाइन्सले धमाधम उडान गर्न लागेका हुन् । अन्य एयरलाइन्सले पनि उडानका लागि चासो देखाएको विमानस्थलका अधिकारीले बताएका छन् ।

निर्माण सम्पन्न भएर लामो समयदेखि नियमित अन्तर्राष्ट्रिय उडान हुन नसकेका ती दुई विमानस्थल सञ्चालनका लागि सरकारले विभिन्न सेवामा एयरलाइन्सलाई सहुलियतलगायतका आकर्षक प्याकेज घोषण गरेको छ ।

गत साउन २८ गतेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले नागरिक उड्डयन क्षेत्रको समग्र सुधारसम्बन्धी कार्ययोजना स्वीकृत गर्दै गौतमबुद्ध र पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनसम्बन्धी कार्ययोजना स्वीकृत गरेको थियो । अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल पूर्ण क्षमतामा सञ्चालन गर्न हवाई इन्धनदेखि टिकट सहुलियत दिने सरकारको योजना छ ।

दुई विमानस्थल प्रभावकारी सञ्चालनका लागि प्रधानमन्त्रीको नेतृत्वमा सम्बन्धित मन्त्रालयका मन्त्री र पदाधिकारीसहित विभिन्न चरणमा बैठक भएका छन् । दुवै विमानस्थल पूर्ण क्षमतामा सञ्चालन गर्ने विकल्प र उपायहरुबारे अध्ययन गर्न बनेको कार्यदलले दिएका सुझावका आधारमा सहुलियत दिनेबारे छलफल भइरहेको जनाइएको छ ।

संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका अनुसार दुवै विमानस्थल प्रभावकारी सञ्चालनमा ल्याउन हवाई टिकट, ग्राउण्ड ह्यान्डलिङ, हवाई इन्धनमा आगामी २०८३ साल भदौसम्म सहुलियत दिने कार्ययोजना बनाइएको छ ।

पर्यटन बोर्डले प्रतिटिकट लिने शुल्क पनि उक्त समयभर दुई विमानस्थलको हकमा नलिने गरी सहुलियत दिने र हवाई टिकटमा लगाइएको भ्याट पनि विस २०८३ भदौसम्म नलिने जनाइएको छ । उद्योग वाणिज्य मन्त्रालयसँगको समन्वयमा काठमाडौँको विमानस्थलमा उपलब्ध हुने इन्धनको मूल्यभन्दा भैरहवामा सस्तोमा लिनेगरी कार्ययोजना बनाइएको छ ।

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आएको ७४ वर्षपछि मुलुकभित्र अर्को नयाँ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आएको थियो । सन् १९५८ जुलाई ४ मा भैरहवा आन्तरिक विमानस्थलको रुपमा सञ्चालनमा  आएको थियो । सोही विमानस्थललाई विस्तार गरेर अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल बनाइएको हो ।

पाँच आरोहीको शव एक सातादेखि हिमालमै

म्याग्दी ।  धौलागिरि हिमाल आरोहणका क्रममा ज्यान गुमाएका पाँच पर्वतारोहीको शव एक हप्तासम्म पनि सङ्कलन हुन सकेको छैन् ।

सात हजार एक सय मिटर उचाइमा मृत भेटिएका रुसका पाँच  पर्वतारोहीको शव उठाउन र ल्याउन समस्या भएको छ । प्रतिकुल मौसम र भूगोलका कारण धौलागिरि हिमालबाट शव ल्याउने प्रयास सफल नभएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय म्याग्दीका प्रहरी नायव उपरीक्षक भरत श्रेष्ठले बताए ।

“हेलिकप्टर अवतरण गर्न र व्यक्ति हिँडेर पुग्न नसकिने ठाउँमा पाँच जनाको शव भेटिएको थियो,” उनले भने, “मौसमको खराबी र प्रतिकुल भूगोलका कारण शव सङ्कलन गरेर घट्नास्थलबाट ल्याउने प्रयास सफल भएको छैन् ।”

बुधबार, बिहिबार र शुक्रबार शव ल्याउन गएको हेलिकप्टर रित्तै फर्किएको थियो । शनिबार दसैँ भएकाले र आइतबार हिमालमा कुहिरो लागेकाले हेलिकप्टर जान सकेनन् । सम्बद्ध टे«कीङ कम्पनीले अनुकुुल मौसम भएमा सोमबार शव ल्याउन हेलिहप्टरमा उद्धार टोली पठाउने जानकारी आएको प्रनाउ श्रेष्ठले बताए ।

आधार शिविरमा बास बसेर धौलागिरि आरोहणका लागि गएका उनिहरु सात हजार छ सय मिटरको उचाइबाट असोज २१ दिउँसो ११ बजेदेखि सम्पर्कबिहिन भएका थिए । प्रहरीका अनुसार रुसी नागरिक  अलेक्जेन्डर दुशेको, ओलेग कुर्गलोभ, भ्लालिमिर चिस्तिकोभ, मिखाइल नोसेन्को र डिमित्री शालिलेभोइको शव असोज २३ गते दिउँसो भेटिएको थियो ।

‘आइ एम टे«कीङ एण्ड एक्सपीडिसन’मार्फत रुसका १४ पुरुष पर्वतारोही धौलागिरि हिमाल आरोहणका लागि गएका थिए । नौ पर्वतरोही बिचमै आरोहण रद्द गरेर फर्किएका थिए । विश्वको सातौँ (८,१६७ मिटर) अग्लो धवलागिरि हिमाल म्याग्दीको धवलागिरि गाउँपालिका–४ मा पर्छ । पर्यटन विभागका अनुसार चालु शरद्याममा रुसका १४ जनाले मात्र धौलागिरि आरोहणको अनुमति लिएका थिए ।

न्यूयोर्कमा पत्रकार उपाध्यायको द्वन्द्व पत्रकारिताको एक दशक पुस्तकमाथि बिमर्श

रिजउड नेपाली समाज र काठमाण्डौं फ्युजनको सहयोगमा सुदूर पश्चिम समाज अमेरिकाद्धारा न्यूयोर्कमा आयोजित पुस्तक बिमर्श कार्यक्रमका सहभागी वक्ताहरुले प्रवासमा रहेर १० वर्षे द्वन्द्वका नमिठा अनुभवहरु साटासाट गरे । आगामि समयमा त्यस्तो द्वन्द्व मुलुकले कहिल्यै नभोगोस भनेर कामना गरे ।
कार्यक्रममा नेपाली जन सम्पर्क समिति अमेरिकाका सभापति आनन्द बिष्टले पत्रकार उपाध्यायद्धारा लिखित द्वन्द्व पत्रकारिताको एक दशक पुस्तकमा एउटा पत्रकारले गरेको द्वन्द्वको अनुभव र मुलुकले भोगेको १० वर्षे द्वन्द्वको असरका बारेमा चित्रण गरिएको बताए ।

१० वर्षे द्वन्द्वबाट कुनै क्षेत्र पनि अछुतो रहेन, पत्रकारहरु पनि त्यसबाट प्रभावित भए, जसले आफ्नो ज्यान जोखिममा राखेर नागरिकलाई सुसूचित गरे, राज्य र बिद्रोही पक्षलाई नागरिकका मौलिक हकको रक्षाका लागि दवाव दिए, सभापति बिष्टले भने, यो पुस्तक त्यो समयको साक्षी हो । अहिले र भावी पुस्ताका लागि यो अध्ययन गर्ने महत्वपूर्ण दस्तावेज हो । उनले पत्रकार उपाध्यायले पत्रकारिता र साहित्यका माध्यमबाट समाज र राष्ट्रलाई पु¥याएको योगदानको प्रशंसा गरे ।

साहित्यकार किसन सिंह धामीले पत्रकार तथा कवि उपाध्यायद्धारा लिखित द्वन्द्व पत्रकारिताको एक दशक पुस्तकसंगै कविता संग्रह आमा म आउँदैछु कविता संग्रहका बारेमा टिप्पणी गरे । उनका कवितामा देश छ, देश प्रेम छ, नागरिकका पीडा छन्, आमा, छोरी र बुवाप्रति कविको अनुभूति छन्, कविता पढ्ने जो सुकै उनको अनुभूति आफ्नै जस्तो लाग्छ,धामीले भने, अत्यन्त सरल र सबैले बुझ्ने भाषामा लेखिएका उनका कविता सशक्त छन् ।

कार्यक्रममा सहभागी अधिकांशले द्वन्द्वमा आफूले भागेको नमिठो पीडा र अनुभव सुनाए । कतिपयले आफू अपहरणमा परेको सुनाए । कतिपयले अपहरणबाट जोगिएर बाँचेको बताए । राज्य र माओवादी दुबै पक्षबाट प्रताडित भएका उनीहरुले फेरि द्वन्द्व नहोरियोस भनेर कामना गरे ।

कार्यक्रमका पत्रकार उपाध्यायले पुस्तकमा पत्रकारिता र सिंगो देशले भोगेको द्वन्द्व र त्यसको असर समेटिएको बताए । उनले भने, एउटा पत्रकारको युद्ध रिपोर्टिङको अनुभव मात्र यो पुस्तकमा समेटिएको छैन, आम नागरिकले भोगेका पीडा पनि पुस्तकमा समेटिएको छ । अनाहकमा मारिएका, बेपत्ता पारिएका पत्रकार र आम नागरिक र तिनका परिवारका कथा, व्यथा र अनुभव पुस्तकमा समेटिएका छन् ।

उनले पत्रकारिताका विद्यार्थीका लागि मात्र नभएर अहिले र भावी पुस्ताका लागि यो पुस्तक द्वन्द्वका १० वर्षको अध्ययन सामग्री भएको बताए ।  यो पुस्तकमा आफ्नो ज्यान जोखिममा राखेर नागरिकको जीवन रक्षाका लागि पत्रकारहरुले निर्बाह गरेका संघर्ष र अनुभवका कथाहरु मत्र समेटिएका छैनन, देशले भोगेको द्वन्द्वको समग्र असर चित्रण गरिएको छ ।

कार्यक्रममा उपाध्यायले आफ्नो कविता संग्रहबाट मृत्युले भन्यो म छु नि त,  छोरी र बा शिर्षकको कविता सुनाए । पत्रकार उपाध्यायले सुदूर पश्चिम समाज अमेरिकाद्धारा पुस्तक बिमर्शसंगै आफूलाई स्वागत तथा सम्मान गरिएकोमा आभार व्यक्त गरे ।

कार्यक्रममा रिजउड नेपाली समाजका अध्यक्ष राजेश भट्ट, गैर आवासीय नेपाली संघ अमेरिकाकी उपाध्यक्ष लक्ष्मी थापा, सुदूर पश्चिम समाजका अगुवा मोहन सिंह बिष्टले पत्रकारिता र साहित्यका माध्यमबाट उपाध्यायले पुर्याएको योगदानको प्रशंसा गरे । कार्यक्रमका बिशिष्ट अतिथि बिष्ट, सुदूर पश्चिम समाजका अगुवा जीवन बम, हरिशचन्द्र हमाल, पूर्व अध्यक्षहरु राम बहादुर देउवा, गणेश बिष्ट लगायतले पत्रकार उपाध्यायलाई खाँदा ओढाएर स्वागत तथा सम्मान गरेका थिए ।

कार्यक्रममा स्वागत मन्तव्य व्यक्त गर्ने क्रममा सुदूर पश्चिम समाज अमेरिकाका उपाध्यक्ष नवीन ओझाले पत्रकारिता र सामाजिक क्षेत्रमा अढाई दशकदेखि सक्रिय उपाध्यायसंग माईती नेपालको धनगढीको प्रमुखका रुपमा आफू कार्यरत रहदा सहकार्य गरेको सुनाए । कार्यक्रम सुदूर पश्चिम समाज अमेरिका न्यूयोर्कका अध्यक्ष दानसिंह बिष्टको अध्यक्षतामा सम्पन्न भएको थियो । अध्यक्ष बिष्टले ऐतिहासिक पुस्तक द्वन्द्व पत्रकारिताको एक दशक  र कविता संग्रह आमा म आउँदैछुका लागि उपाध्यायलाई बधाई दिनुका साथै पुस्तक बिमर्श कार्यक्रममा सहभागी भएकोमा सम्पूर्ण अतिथिलाई धन्यवाद दिए ।

यसैवीच सुदूर पश्चिम समाज अमेरिकाद्धारा पत्रकार उपाध्यायलाई सम्मान सुदूर पश्चिम समाज अमेरिकाले पत्रकार दीर्घराज उपाध्यायलाई बुधवार न्यूयोर्कमा सम्मान गरेको छ । सुदूर पश्चिम समाज अमेरिकाद्धारा बुधवार न्यूयोर्कमा आयोजित पत्रकार तथा कवि उपाध्यायलाई उनीद्धारा लिखित द्वन्द्व पत्रकारिताको एक दशक पुस्तकको बिर्मश कार्यक्रममा कदर पत्र र दोसल्ला सहित सम्मान गरिएको हो । समाजका अध्यक्ष दानसिंह बिष्ट, बिशिष्ट अतिथि नेपाली जन सम्पर्क समितिका सभापति आनन्द बिष्ट लगायत समाजका अगुवाहरुले समाजका तर्फबाट पत्रकार उपाध्यायलाई कदर पत्र र दोसल्ला सहित सम्मान गरेका हुन् ।

पूर्वराजाबाट मनिषा कोइराला सहित कलाकारले लगाए टीका र जमरा

काठमाडौं,२६ असोज।
पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रका हातबाट अभिनेत्री मनिषा कोइराला लगायतका कलाकारहरुले दशैंको टीका र जमरा ग्रहण गरेका छन् ।

अभिनेत्री कोईराला सहित ज्वाइँ साब’की अभिनेत्री नीति शाह, मिस नेपाल आस्माकुमारी केसी सहितका कलाकारहरुले शीतल निवासमा आयोजित समारोहमा पूर्वराजा शाहका हातबाट टीका र जमरा ग्रहण गरेका हुन् । राजतन्त्र समर्थक अभिनेत्री कोईराला र शाहले यसअघि पनि पूर्व राजाका हातबाट टीका र जमरा ग्रहण गरेकी थिईन ।

दशैंको अवसरमा शीतल निवासमा आयोजित समारोहमा पूर्व राजा शाहले बिभिन्न क्षेत्रका ख्यातिप्राप्त व्यक्तिहरु सहित सर्वसाधारणलाई टीका लगाए ।

राष्ट्रपति पौडेलले प्रधानमन्त्री ओलीलाई लगाईदिए टीका र जमरा

काठमाडौँ,२६ असोज ।
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले प्रधानमन्त्री केपी शर्माले टीका र जमरा लगाएका छन् ।

राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले प्रधानमन्त्री ओलीलाई शितल निवासमा बडा दशैंको टीकाको दिन नवदुर्गाको प्रसादस्वरुप टीका र जमरा लगाएका हुन् ।

राष्ट्रपतिको स्वकीय सचिवालयले प्रधानमन्त्री ओली सहित उपप्रधान एवं सहरी विकासमन्त्री प्रकाशमान सिंह, उपप्रधान एवं अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेल, संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्ययनमन्त्री बद्रीप्रसाद पाण्डे, ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ राज्यमन्त्री कान्छाराम तामाङ, सांसद सपना राजभण्डारी लगायतले राष्ट्रपतिको हातबाट टीका तथा जमरा ग्रहण गरेको जनाएको छ ।

दशैं : कुन देशमा कहिले, कति बजे छ टीकाको साइत ?

२६  असोज, काठमाडौं । आज बडादशैंको अन्तिम दिन, मान्यजनबाट दुर्गादेवीको प्रसादको रुपमा टीका र जमरा लगाइँदै छ ।

नेपालका लागि टीकाको उत्तम साइत बिहान ११:३६ मिनेटमा रहेको नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिले जनाएको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय पञ्चाङ्ग निर्णय समितिले भने नेपालसहित ३२ देशका लागि पनि बडादशैंको टीकाको साइत सार्वजनिक गरेको छ ।

विभिन्न देशमा हुने बसोबास गर्ने नेपालीहरुको सुविधाका लागि समितिले टीकाको साइत तोकिदिएको हो । टीकाको साइत तय गर्दा स्थान विशेषको सूर्योदयको समय र दशमी तिथीको आधारमा गरिन्छ ।

आज विजया दशमीः टीकाको शुभ साइत बिहान ११ः३६ बजे

काठमाडौं– आज असोज २६ गते शनिवार अर्थात बडादशैँको सबैभन्दा महत्वपूर्ण दिन, आज विजया दशमी । गत असोज १७ गते बिहीवार घटस्थापनाको दिनदेखि प्रारम्भ भएको यो वर्षको बडादशैँ आजको दिन उत्कृर्षमा पुग्छ ।

नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले जनाए अनुसार घटस्थापनाका दिनदेखि पूजा आराधना गरिएकी देवीलाई आज विजया दशमीको दिन बिहान ८ः३३ बजे विसर्जन गरिँदैछ ।

आज विजयादशमीका दिन साइत खोजेर टीका लगाउनेका लागि बिहान ११ः३६ बजेको साइत शुभ रहेको छ । आज टीका लगाइमाग्ने मानिस पूर्व मोहडा (पूर्व फर्किने) पारेर बस्नु पर्नेछ । आजदेखि कोजाग्रत पूर्णिमासम्म दुर्गा भवानीको प्रसाद लगाउन सकिन्छ । त्यसो त पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले सामान्यतया देवीको प्रसाद लगाउन साइतको आवश्यकता नपर्नेसमेत जनाएको छ ।

Your story matters!

Mental health includes our emotional, psychological, and social well-being. It affects how we think, feel, and act. It also helps determine how we handle stress, relate to others, and make choices. Mental health is the foundation for emotions, thinking, communication, learning, resilience and self-esteem. In simple words, Mental health is the absence of any mental disorder or disabilities. Mental health is important at every stage of life, from childhood and adolescence through adulthood. People are generally more focused on keeping their physical body healthy. Most of the people ignore the fitness of their mind. The way we fall sick physically, we can fall sick mentally too.

Mental illness or Mental disorder is the instability of one’s health, which includes changes in emotion, thinking and behavior. It is a condition that affects our thinking, feeling, mood and behavior. Mental illness can be caused by stress or reaction to a certain event. It can also be triggered by various factors such as social disadvantage, trauma, poor physical condition, abuse, or genetic abnormalities. They may be occasional or long-lasting. There are different types of mental illnesses with different symptoms. Some examples of mental illness include depression, anxiety disorders, schizophrenia, eating disorders, bipolar disorder, panic attacks, OCD, etc. There are nearly 300 mental disorders listed in the DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Globally, around 1 out of 7 people have one or more mental disorders. According to the research done in 2017, almost 792 million people have mental disorder in the world. Due to the pandemic, the rate of people with mental disorders has increased a lot. Millions of people struggle with different mental illnesses every day and most people commit suicide due to their mental problems! More than 700,000 people die by suicide every year, which is one person every 40 seconds.

Nepal is a country full of different cultures and traditions; but when it comes to mental illness, each of these culture shares the same concept. In Nepal, most of the people think that suffering from mental illness is the same as being mad, becoming unfit to remain in society and the family, due to loss of control over self, or even being possessed by a ghost or a black magic. People with mental illnesses are often made fun of or been discriminated.  In most cases, people with mental disorders feel like they are not fit to be part of the society. People who don’t get enough physiological help tend to commit suicide. Almost 6,840 suicides are committed annually in Nepal. Not only the society but the government of Nepal also hasn’t taken any meaningful steps for the people with mental problems. The number of mental health care professionals in Nepal is low. According to a report by the World Health Organization Assessment Instrument for Mental Health Systems there are 32 psychiatrists in Nepal. According to the constitution of Nepal, Article 35 ‘Right relating to health’ but there is no mention of mental health! There is no separate mental health legislation. The law in Nepal continues to define mental illness as madness.

Half of the population of Nepal struggle with mental problems but only few people know what they are suffering from. Most people don’t even know what mental disorder is. When we try to express our feelings and tell someone that we have some kind of mental problem, then we are told that we are dramatic, that we are not mature enough to have any kind of mental illness. People still think that only “mature” people can have any mental illness. Teenagers are made fun of by their own friends when they try to share their emotions. The main reason that most of the teenagers are getting out of track is because people don’t understand them and their feelings. Everyday people commit suicide just because they have no one to tell them that, whatever they are feeling is normal, that they are going to fine, everything is going to be fine. But instead, people are indicating the people with mental illness as mad and dramatic. In countries like the USA, there are counselors in every school to help the students with mental illnesses but still 6,241 teenagers commit suicide annually! And in Nepal, we are not even taught about mental health and how can we expect the teenagers to be perfect? Teenagers get involved in illegal activities like taking drugs to get away from their mental problems.

Whenever I was around people I always felt anxious. I felt like I’m being judged by everyone. After doing some research about my situation, I found out that I have social anxiety. I’ve had it for a long time but I had no idea. After finding out that I have social anxiety, it’s been a lot easier for me to overcome it. I still feel kind of anxious around people but I’ve been more confident lately. What I mean to say is, to overcome something firstly we need to know what the root of the problem is!

In school, we are taught Health Education but Mental health Education is not taught. Mental health education is as important as Health education. In this era, only health education is not enough, we need mental health education too! As I have mentioned above, people don’t know much about mental disorders and its symptoms. And we cannot get cured if we don’t know what the illness is. School is a place where we learn about different topics, and now it is high time that school administrations add a new topic to our curriculums “Mental Health Education”. Mental health education is so important, but I see no one talking about it. We need to spread more awareness about mental disorders. Different programs or campaigns related to mental health awareness should be conducted monthly or once in 6 months. The government must play a vital role to aware people about mental health. Mental health awareness can save lives. Suicide is the second leading cause of death for youth aged 15 – 24. Bringing awareness to the symptoms of depression and other mental illnesses can help teenagers identify these issues and seek help before it is too late. By including education on mental health and information on how and where to access help, school can quite literally save lives. Mental health education in schools is extremely valuable as it can positively impact the lives of our children and youth.

People need to understand that, mental illnesses are normal as physical illnesses are. According to a research, 40% of the physical illness is caused due to mental disorders. Mental illness is not something to make jokes about! It is a serious topic. People need to understand that people with mental illness want to be understood not made fun of. . What mental health needs is more sunlight, more candor, and more unashamed conversation. It is okay to not be okay! Your Story matters.

Apekshya Upadhayay (Aavya)

 

क्रिकेटमा सुदूरकी सम्झना

वसन्तप्रताप सिंह

बझाङ — गत साउन ४ मा श्रीलंकाको रनगिरी दम्बुला अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट रंगशालामा महिला एसिया कप क्रिकेट चलिरहेको थियो । रंगशालादेखि प्रत्यक्ष प्रसारबाट विश्वभरका नेपाली दर्शकले उक्त खेल हेरिरहेका थिए । प्रतिस्पर्धामा थियो, नेपाल र यूएई ।

नेपाल १ सय १६ रनको लक्ष्यसहित मैदानमा उत्रियो । पहिलो विकेटका रूपमा नेपालले ३१औं बलमा सीता रानामगरलाई मात्र ७ रनमा गुमायो । रनरेट राम्रो भए पनि विकेट पतन भने निरन्तर भइरहेको थियो । सीतापछि माथिल्लो क्रमका ब्याटर कविता कुँवर (२), कप्तान इन्दु बर्मा (६), पूर्वकप्तान रुविना क्षेत्री (१०) सस्तैमा आउट भए ।

नेपालको जितका लागि ओपनर सम्झना खड्का एकमात्र भरोसा बाँकी थिइन् । उनले पाँच जनासँगको ‘पार्टनरसिप’ मा मात्र ४५ बलमा ७२ रनको नटआउट इनिङ्ग मात्र खेलिनन्, नेपाललाई २३ बल अगाडि नै जित दिलाइन् । खड्काले ३५ बलमा अर्धशतक पूरा गर्दै नेपाली महिला क्रिकेटमा पहिलो अर्धशतक बनाउने पहिलो खेलाडीसमेत भइन् । समग्रमा ११ चौका हानेकी सम्झनाले अन्तिम विजयी चौका हानेपछि नेपाले यूएईलाई ६ विकेटले जित्यो । जितको एकमात्र हकदार ‘प्लेअर अफ द म्याच’ उनै सम्झना भइन् ।

२०२३ मेमा टी–ट्वान्टी खेल्न मलेसिया भ्रमणमा जाँदा पहिलो पटक राष्ट्रिय टोलीमा छनोट भएकी सम्झनाले एक वर्षभित्रै नयाँ रेकर्ड राखेकी थिइन् । जबकि समग्र नेपालको महिला टिमलाई नै एसिया कपमा ५० रनको स्कोर माथि पुग्न संघर्ष गरिरहनुपरिरहेको बेला सम्झना एक्लैको ७२ रनको इनिङ्ग महत्त्वपूर्ण रह्यो । यसअघिका दुई संस्करणका ८ खेलमा पराजय भोगेको नेपालले ६ पटक ५० रनभन्दा कम स्कोरमा खुम्चिनु परेको थियो । खेलाडीका लागि व्यक्तिगत अर्धशतक त परको कुरा । यी सबै विगत बिर्साउँदै सम्झनाले गरेको विस्फोटक ब्याटिङले नेपाली प्रशंसकमाझ वाहवाही बटुल्यो ।

फरक स्वभावकी सम्झना खेलकुदमा सानैदेखि विशेष रुचि राख्थिन् । तर उनका केटी साथीहरूको खेलमा खासै रुचि हुँदैनथ्यो । तर सम्झना दाइ उमेरकाहरू सँगै भए पनि खेल्न कुद्थिन् । २०७० सालतिर बझाङमा क्रिकेट खेल भर्खर–भर्खर सुरु भएको थियो । उनी दाइहरू खेलिरहेको ठाउँमा पुग्थिन् । दाइहरूले पनि उनलाई अन्तिममा एक/दुई बल खेल्न दिन्थे । बाँकी समय अरूले खेलेको हेरेरै बिताउँथिन् । सम्झना १० कक्षामा पढ्दै थिइन् । एक दिन घरमाथिको स्कुलमा क्षेत्रीय प्रतियोगिताका लागि खेलाडी छनोट हुने कार्यक्रमबारे थाहा पाएर हेर्न गइन् । छनोटकर्ताहरू बल ‘क्याच’ गर्न लगाउँथे । सहभागीहरू ‘क्याच’ गर्न असफल हुन्थे । ‘निकैबेर हेरें कसैले पनि सकेनन् । मलाई उकुसमुकुस भएर योभन्दा त म सक्छु भनेर कराएँ,’ सम्झनाले औपचारिक रूपमा बल समातेको पहिलो दिन सम्झँदै भनिन्, ‘उनीहरूले मलाई पालो दिए । नभन्दै मैले सबै बल ‘क्याच’ गरेर देखाएँ ।’

त्यही दिन उनलाई क्षेत्रीय प्रतियोगिता खेल्नका लागि छनोट गरियो । अब उनी अरूले खेलेको बल खोज्नेबाट आफैं खेल्ने भइसकेकी थिइन् । उनलाई टिम कप्तान बनाइयो । केही दिनको अभ्यासपछि बैतडीमा भएको प्रतियोगिता खेलेकी उनी उत्कृष्ट ब्याटर भइन् । क्षेत्र नं ६ को टिमबाट राष्ट्रिय प्रतियोगितामा खेल्न थालिन् । यसैबीच एसएलसी पास भएपछि स्थानीय जालपा माध्यमिक विद्यालयमा कृषि विज्ञानको प्रवेश परीक्षामा नाम निकालिन् । भर्नाको समयमा विद्यालय प्रशासनलाई उनको एउटा सर्त थियो, ‘पढाइको बीचमा पनि प्रतियोगिता भए क्रिकेट खेल्न पाउनुपर्छ ।’ तर विद्यालयले उनको सर्त स्विकारेन । उनले खेल नछोड्ने बरु कृषि विज्ञान नपढ्ने निर्णय लिइन् । यो निर्णयले उनको परिवार चिन्तामा पर्‍यो । आमाबुबा सम्झनाले पढेर जागिर गरोस् भन्ने चाहन्थे ।

‘छोराले खेलेर त हुँदैन । तिमी क्रिकेट मात्रै भनेर आफ्नो पढाइ र भविष्य नबिगार भनेर आमाबुबा भन्नुहुन्थ्यो,’ सम्झना भन्छिन्, ‘तर म भने सपना पनि क्रिकेट मात्रै देख्थे । मेरो सपना पूरा गर्न दिनुस् भनेर अनुरोध गर्थें ।’ यसैबीच नेपाल क्रिकेट संघ निलम्बनमा पर्‍यो । क्रिकेटका औपचारिक स्पर्धाहरू नहुने भएपछि सम्झना अनमि पढ्न दिपायल गइन् । अनमि पढ्दा पनि उनी सुदूरपश्चिममा हुने खेलहरूमा भने सहभागी भइरहिन् । २०७६ मा अनमि पास भएर आएपछि घरबाट जागिर खानुपर्ने दबाब झन् चर्को हुन थाल्यो । ‘मलाई क्रिकेटको लत लागिसकेको थियो । कुनै हालतमा छोड्न सक्ने अवस्थामा थिइनँ,’ सम्झना भन्छिन्, ‘दुई वर्ष मात्रै समय दिनुस् । त्यो अवधिमा राम्रो गर्न नसके म सधैंका लागि खेल्न छोडिदिन्छु भनेर आमालाई सम्झाएँ ।’

परिवारको समर्थन पाएपछि खेल अभ्यास गर्न धनगढीमा डेरा लिएर बसेकी सम्झना दिउँसो सिनियरसँग सिक्थिन् । राति सिलिङको पंखामा डोरीले बल बाँधेर ब्याटिङको अभ्यास गर्थिन् । ‘माथिल्लो तलामा मेरो कोठा थियो । घरबेटीहरू तल्लो तलामा बस्थे,’ रातभर खेल अभ्यास गर्दाको दिन सम्झँदै उनले भनिन्, ‘राति तिम्रो तलामा खुब डाङ्डुङ हुन्छ । के होला भनेर सोध्थे । मैले गरेको भन्ने थाहा पाए कोठाबाट निकाल्देलान् भनेर म थाहा छैन भनिदिन्थें ।’ अहोरात्र क्रिकेटको साधना गरेर क्षमता बनाएको भए पनि सम्झना खेलमा भने उचित स्थान पाउँदैन थिइन् । कोच र व्यवस्थापकहरू खेलाडी छनोटमा पक्षपात गर्थे । खेलको अन्तिममा सबै खेलाडी आउट भएपछि उनको पालो आउँथ्यो । कहिले त पालै आउँदैनथ्यो । क्षमता प्रदर्शन गर्न नपाउँदा घरमा आएर धेरै पटक रोएको सम्झना सुनाउँछिन् ।

२०७८ मा धनगढीमा भएको मुख्यमन्त्री कपमा अन्तिममा खेल्न दिए पनि उनले उत्कृष्ट प्रदर्शन गरिन् । ‘त्यो कुराले दबाब परेछ क्यारे । त्यसबेलादेखि मलाई ठाउँ दिन थाले,’ उनले भनिन् । खेलमा उनको समर्पण र मिहिनेत बढ्दै थियो । समाजमा पनि कुरा काट्नेहरू बढ्दै थिए । कतिपयले उनलाई क्रिकेट सिकाउन सहयोग गर्ने दाइहरूसँग नाम जोडर चरित्रमा औंला उठाउँथे । कतिपय घरबार गरेर बस्ने बेला बढेकी छोरीले खेलेर के हुन्छ ? भनेर घरमा कुरा लगाउँथे, तर सम्झनाले हिम्मत हारिनन् । उनी थप अभ्यासका लागि काठमाडौं गइन् । जडीबुटीमा कोठा लिएर कीर्तिपुरमा खेल अभ्यास गर्दा भोग्नुपरेको कष्ट सम्झँदा पनि उनको अनुहार अँध्यारो भयो । ‘दिनभर अभ्यास गरेर साँझ थकाइले धेरै दिन खाना नखाएरै पनि सुतेकी छु,’ उनले भनिन् ।

समाजले जे जस्तो कुरा गरे पनि क्रिकेटमा स्थापित हुने उनको दृढता टसमस भएको छैन । अहिले त परिवार मात्रै होइन आफन्तले पनि उनलाई साथ दिन थालेका छन् । ‘अहिले त टीका लगाउँदा पनि राम्रो खेल्नु भनेर आशीर्वाद दिनुहुन्छ । घरमा सबै खुसी हुनुहुन्छ,’ उनले भनिन् । अहिलेसम्म सम्झनाले नेपाली टोलीको तर्फबाट हङकङ, मलेसिया, भारतलगायत देशमा भएका खेलमा राम्रो प्रदर्शन गरिसकेकी छन् । महिला क्रिकेटमा विश्वकप खेल्ने अबको उनको लक्ष्य छ । पुरुष टोलीकै सरह महिला टोलीलाई अनुभवी प्रशिक्षक र अभ्यासको व्यवस्था हुने हो भने विश्वकपको सपना धेरै टाढा नभएको उनले बताइन् । ‘व्यवस्थापन राम्रो हुने हो भने नेपाली महिला टोलीले जुनसुकै खेलमा उत्कृष्ट प्रदर्शनगर्न सक्छ । अहिलेसम्म खेल्दा मैले साथीहरूमा त्यो उच्च आत्मविश्वास पाएकी छु,’ उनले भनिन् ।

खोज्नुहोस